Fars Dili

Fars Dili Fars Dili ve Edebiyatı Akademik

T.C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
DOĞU DİLLERİ VE EDEBİYATLARI (FARS DİLİ VE DEBİYATI)
ANABİLİM DALI
HAFIZ DİVANI’NDA YER ALAN İLK GAZEL ÜZERİNDE BİR
AÇIMLAMA HERMENEUTİĞİ UYGULAMASI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
İSMET VERÇİN
ANKARA–2006
T.C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
DOĞU DİLLERİ VE EDEBİYATLARI (FARS DİLİ VE DEBİYATI)
ANABİLİM DALI
HAFIZ DİVANI’NDA YER ALAN İLK GAZEL ÜZERİNDE BİR
AÇIMLAMA HERMENEUTİĞİ UYGULAMASI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
İSMET VERÇİN
TEZ DANIŞMANI
PRO. DR. MÜRSEL ÖZTÜRK
ANKARA–2006
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER………………………………………………………………………I
ÖNSÖZ……………………………………………………………………………..III
KISALTMALAR…...……………………………………………………………...VI
GİRİŞ………………….………………………………………………………......VII
BİRİNCİ BÖLÜM…………………………………….……….….………………...1
A ) Klasik Fars Şiiri ve Arifane Gazellerin Yapısı….. ..………………………......1
İKİNCİ BÖLÜM…………………………………………………………………...20
A ) Hâfız Divanı’nda Yer Alan İlk Gazel Üzerinde Bir Açımlama

TAŞLICALI YAHYA’NIN YUSUF İLE
ZÜLEYHA ADLI MESNEVİSİNİN YUSUF
SURESİYLE MUKAYESESİ
BÜŞRA DİNÇ 
ÖZET
Doğu edebiyatında anlatının sınırlarının en geniş olduğu ve şairlerin
bu sayede çok sayıda kurgusal metin oluşturabildikleri türlerden
biri olan mesneviler, yüzyıllar boyunca çeşitli şairler tarafından kaleme
alınmış ve neticesinde birçok hikâye ortaya çıkmıştır.
Bunlardan biri de Yusuf ile Züleyha mesnevisidir. Bu mesnevinin
önemli kaynaklarından biri kutsal metinlerdir. Kur’an-ı Kerim’deki Yusuf
suresi bunlardandır. Bu sebeple kendisinin dayanaklarından biri
olan bu kutsal metinle mesnevi arasında birtakım benzerlik ve farklı-
lıkların tespiti mümkündür.
Bu çalışmada metinlerin karşılaştırılması suretiyle bahsedilen husus
açıklanmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Mesnevi, Yusuf suresi, Yusuf ile Züleyha
Mesnevisi.

 Büşra DİNÇ, Yeditepe Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
 BÜŞRA DİNÇ
212
ABSTRACT

HÂB-I HAYÂL, AYINTABLI HÜSNÜ
NAZİRE ERBAY
- HAYRİYE DURKAYA
ÖZ
Hâb-ı Hayâl, Ayıntablı Hüsnü’ye aittir. Eser, otuz bir sayfadan
oluşmaktadır. Eser, Atatürk Üniversitesi Kütüphanesi, Seyfettin Özege
bölümünde tespit edilmiştir. Hâb-ı Hayâl, mesnevi nazım
şeklindedir ve 481 beyitten oluşur. 19. yüzyılda yaşayan Ayıntablı
(Antepli) Hüsnü hacim yönünden kısa bir mesnevi kaleme almış olmasına
rağmen, eseri zengin muhtevalı bir anlatıma sahiptir. Hâb-ı
Hayâl, bir şairin uykuya teslim olmasıyla beraber gördüğü rüyaları
anlatır. Tarihî birtakım gerçeklere yer veren mesnevi, Ayıntablı
Hüsnü’nün şairlerle ilgili düşüncelerini aktarması dolayısıyla önemlidir.

Bu çalışmada, Hâb-ı Hayâl hakkında değerlendirmeler yapılmış,
metin çeviri yazı ile verilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hâb-ı Hayâl, Ayıntablı Hüsnü, mesnevi
ABSTRACT
Hâb-ı Hayâl is a work by Ayıntablı Hüsnü. The work consists of
thirty one pages. It was found in Ataturk University Library, Seyfettin

Farsça (فارسی), İ.Ö. 550-330 yılları arasında İran' da hüküm süren Parsa halkının konuştuğu dilden gelmektedir. Osmanlı' da da Farisi, Farsi, Parsça, Parsi, Farsi olarak adlandırılmıştır. Pers İmparatorluğunun resmi dili olduğu dönemde, imparatorluk sınırları içerisinde çok geniş bir bölgede konuşulmaktaydı. 18. yüzyılda İngilizler yasaklayana kadar Hindistan'da mahkemelerde resmi dil idi. Farsça ve lehçeleri; İran, Afganistan ve Tacikistan'da resmi dil statüsündedir.

Eski Farsça
Akamenid'ler devrinde Parsa kabilesinin konuştuğu Farsça' ya denir. Taş üzerine oyulmuş örnekleri kalmıştır.Bu dönemi çalışacak ilim adamlarının eski Fars diline hakim olmaları gerekir.


Orta Farsça
Sasaniler döneminde konuşulan ve "Pehlevice" olarak da bilinen Farsça' dır. Zerdüştlükle ilgili birçok yazılı belge bu dildedir. Bundahish, Arda Virafname, Mainu Khared, Pandnameh Adorbad Mehresfand bu belgelerden bazılarıdır.


Klasik Farsça

Özet
Tarihi süreç içerisinde Farsça ve Arapçadan pek çok kelime Türkçeye girmiştir. Yıllarca kullanılan
bu kelimeler artık yazılış ve söyleyişiyle Türkçeye mal olmuştur. Alıntı kelimeler; bünyesindeki
seslerin düşme, türeme, değişme gibi birtakım ses olaylarına maruz kalarak Türkçe söyleyişe
uygun hâle gelmiştir. Bazen de o dile özgü yapılarını sürdürmüştür. Mesela Türkçede alıntı
kelimelerde uzun söyleyişler yaygındır. Bu ve benzeri bazı sorunlar konuşma dili açısından
incelenmelidir. Standart konuşma dili bu incelemelere göre oluşturulmalıdır. Çalışmamız da bu
sorunlara cevap vermek amacıyla hazırlanmıştır. Alıntı kelimeler; fonetik ve morfolojik özellikleri
esas alınarak sınıflandırılmış ve konuşma dili açısından özellikleri belirtilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Konuşma dili, alıntı kelimeler, Arapça ve Farsça
Current Status of Arabic and Persian Loan Words from the Point of
Spoken Language
Abstract

XVI. YY. dan Cumhuriyetin İlk Yıllarına Kadar
Türk-İran Sınır Sorunları ve Çözümü
Dr. Öğ. Bnb. Efdal AS*
Özet
Türkiye-İran sınırı ile ilgili olarak toplumdaki genel kanı, 1639 Kasr-ı Şirin
Anlaşması’ndan sonra iki ülke arasında önemli sorunların yaşanmadığı, dolayısıyla
herhangi bir sıcak çatışma meydana gelmediği ve sınırların bu tarihten günümüze
kadar değişmeden kaldığı şeklindedir. Halbuki Batı’daki mücadeleler kadar olmasa
da 1639’dan sonra da Osmanlı ile İran arasında irili ufaklı çekişme ve çatışmalar
yaşanmış ve bu durum da sınır konusunda uzun süren anlaşmazlıkları beraberinde
getirmiştir. Bu makalede, XVI. yy. dan yakın döneme kadar gelen çatışmalar ve sınır
sorunları ele alınarak, yukarıda belirtilen genel kanının değiştirilmesine katkı
yapılmaya çalışılmaktadır.
Anahtar Kelimeler : İran, sınır, hudut komisyonu, dışişleri, Memduh Şevket
Esendal, Hüsrev Gerede
Abstract
The public opinion in relation to Turkey-Iran border is that the two countries

Turkish Studies
International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 10/4 Winter 2015, p. 619-626
DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7748
ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
ÖZET
Asya’daki matbaacılığın tarihi geçmişine baktığımızda
Hindistan’ın kitap ve gazete basımının diğer Asya ülkelerine nazaran
çok gelişmiş ve yayıncılığının daha aktif olduğunu; ayrıca Hindistan’da
yayınlanan bu kitapların on dokuzucu yüzyılın ikinci yarısında
Afganistan, İran, Yemen, Türkiye ve diğer merkez Asya ülklerine
gönderildiğini görmekteyiz. Bu devrimci senaryo arkasında Hindu bir
kişinin başkanlığını yaptığı, Müslüman ülkelerin özelikle Orta Asya
ülkelerinin İslami kitap basımı taleplerini yerine getirmede yardımcı
olan ve bütün Hint yarımadasına dağılan büyük İslâm edebiyatı
hazinesinin korunmasında önemli rol üstlenen bir matbaa vardı.
Hindistan’ın önde gelen yayıncılık sektörünün başarısının arkasında

Özet: Bu makalede, Fars şiirinde önemli bir yeri olan saç üzerinde durulacaktır.
Saç, şiirde en çok kullanılan güzellik unsurlarındandır. Değişik adlar altında birçok yönden ele alınan saç, sayısız teşbih ve mecazlara konu olmuştur. Şekli, kokusu, rengi ve benzeri özellikleriyle birçok beyte anlam vermiş, düzensizlik ve dağınıklığıyla aşığın aklını başından alıp, esir ve perişan etmiştir. Ondaki koku, bazen kendinde mevcuttur, bazen de dışarıdan gelir. Kokusu adeta misk ve ambere benzer. Hatta misk ve amber bile sevgilinin saçı gibi kokamaz. Rengi daima siyahtır. Saç, aynı zamanda aşığı boğan bir kementtir. Aşığın gönlü, sevgilinin saçının her bir teline asılıdır. Saç dağınık olursa, gönüller de dağılır. Bu ve buna benzer özellikler Fars edebiyatında saçın ilk belirgin özellikleridir.

Anahtar sözcükler: Fars Edebiyatı, edebiyat, sevgili, saç, renk, koku

Hair in Persian Literature

Farsça'da birleşik sıfarlar aşağıdaki yöntemlerle yapılmaktadır :

Tamlamalarda yer değişikliği ve izâfet kesrinde yapılan değişiklikler
İzâfet kesrinin kaldırılması ile yapılanlar. Örneğin ماه پيكر (mah-peyker:ay yüzlü)
İsim tamlamasının tersine çevrilmesi ile yapılanlar. ملك سيما (melek-simâ : melek yüzlü)
Sıfat kesresi kaldırılarak yapılanlar. رو سياه (ru-siyah:siyah yüzlü)
Sıfat tamlamasının tersine çevrilmesi ile yapılanlar. خوش اندام (hoş endam : endamı hoş)
Fiil köklerine yapılan ilaveler ile yapılan birleşik sıfatlar
Fiillerin etken kelimelerle (آن - ân eki alarak yapılmış sıfatlar) yapılanlar. Örneğin جكر سوزان (ciğer sûzan : ciğer yakan)
Fillerin edilgen isimleriyle yapılanlar. فﻻكتزده (felâket-zede : felakate uğramış). Bazen sıfat öne gelebilir : كشاده دل (kûşade dîl:gönlü açık)
Fiilerin geçmiş zaman gövdesi ile yapılanlar. سال خرد (sâl-hurd:yaş geçirmiş,ihtiyar)
Fiilerin emir gövdesi ile yapılanlar. جهان آرا (cihân-ârâ : cihanı süsleyen)

جلوه هاي فرامن )منِ ملكوتي( در
مثنوي موالنا
NASER NASERİ  MOHAMMAD FATTAHİ 
ÖZET
Mevlana’nın Mesnevi bahçesinde gezintiye çıktığımızda o
bilge arifin serin gölgeli, dalları iç içe girmiş manevi güneşin suyuna
kanmış rengarenk, taptaze, varlığını yaprak yaprak yüce
göklere yükseltmiş; can kulağıyla marifet gerçeklerinin şarkısını
dinleyen, bilgisizlik tozunu toprağını gönlünden ve gözünden
temizleyip ışıldatmış ağacıyla karşılaşırız. Bu makalede “benlik
ötesi” kavramı; Mevlana’nın onunla ilgili anlatımları; onun için
sayıp döktüğü özellikler üzerinde durduk. “Benlik ötesi” yeni


شبستر واحد اسالمی آزاد دانشگاه یار استاد Assistance professor of Islamic Azad University,
Department of Literature, Shabestar Branch, Islamic Azad University,
Shabestar, Iran; Email: nasernaseri43@gmail.com

شبستر واحد فارسی ادبیات ارشد کارشناسی آموخته دانش Mohammad Fattahi: MA in Persian
literature of Islamic Azad University, Shabestar Branch.
 NASER NASERİ-MOHAMMAD FATTAHİ
166

Pers Mitolojisi Nedir

Pers mitolojisi, İran platosu ve onun sınır bölgeleri ile Karadeniz'den Hoten'e kadar uzanan Orta Asya bölgelerinde yaşamış ve birbirleriyle kültürel ve dilsel olarak ilişkili olan eski halkların inanç ve ibadet uygulamalarının bütününe verilen isimdir.



Konu İçinde Çıkacak Kavramların Anlamları



Zerdüştlük

Faravahar ya da Ferohar, Zerdüştlüğün bilinen semboludur. Fravaşi adlı koruyucu meleği temsil eder.
Zerdüştlük, Zerdüştçülük, Zerdüştilik, Mecusilik, Mazdayasna, dünyanın bilinen en eski tektanrıcı dinidir.
Zerdüştlük dini, ateşin kutsal sayıldığı dinlerden biridir ve ateş, bu inancın tanrısı Ahura Mazda’nın ruhu ve oğludur. Bununla ilişkili olarak ateş, iyi ve kötüyü birbirinden ayıran Tanrısal bir güce sahiptir.

Türk Bas›n›nda
‹ran Nükleer Krizi’nin Sunumu:
Haberlerin Çerçevelenmesi
Yrd. Doç. Dr. Deniz KILIÇ
Özet
‹ra
n nükleer faaliyetlerini yeniden bafllatt›¤›n› dünya kamuoyuna
duyurduktan sonra ABD, ‹ran’›n as›l amac›n›n kitle imha silahlar›
gelifltirmek oldu¤unu iddia etmifl ve ‹ran’›n nükleer çal›flmalar›n›
durdurmas› yönünde bask›lar›n artt›r›lmas›n› istemifltir. ABD yetkilileri
‹ra
n’›n bu durumdan vazgeçmemesi halinde ‹ran’a yönelik bir operasyon
yap›labilece¤ini söylemifllerdir. Bölgede ‹ran’a komflu olan ve "ABD
müttefiki" Türkiye’nin olas› bir ABD-‹ran savafl›n›n sonuçlar›ndan en çok
etkilenecek devletler aras›nda olmas› sebebiyle Türk bas›n› durumu
yak›ndan incelemeye alm›flt›r. Konunun bafllang›c› ve geliflmesi
bak›m›ndan önemli kabul edilen Eylül 2005 ve Nisan 2006 tarihleri
aras›nda belirlenen Hürriyet, Milliyet, Sabah, Radikal, Yeni fiafak, Türkiye,
Zaman ve Cumhuriyet gazetelerindeki ‹ran’›n nükleer faaliyetlerini konu

Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 9/6 Spring 2014, p. 505-517, ANKARA-TURKEY
ÖZET
İnsanların iyi ile kötü davranışlar arasında ayrım yapmasına
olanak sağlayan kabuller ve inançlar olarak tanımlanan değerler,
toplum içerisinde yaşayan bireyler vasıtasıyla benimsenerek sonraki
kuşaklara aktarılır; bu sayede de değerlerin devamlılığı sağlanmış olur.
Değerlerle ilgili yapılan tanımlamalara bakıldığında hepsinin ortak
özelliği, değerlerin bireylerin inançlarını, duygu ve düşüncelerini
etkileyerek tercih ve davranışlarını belirlemesinde önemli bir rol
oynuyor olmasıdır. Nitelikli toplumların oluşması, bu değerlerin
toplumca benimsenmesi ve sonraki kuşaklara sağlıklı bir şekilde
aktarılabilmesi ile mümkündür.
Geçmişte kişilik eğitimi, ahlâk eğitimi gibi farklı isimler altında
değerlendirilen değerler eğitimi, Avrupa, Amerika ve dünyanın farklı

Özet: Dünya çapında şöhrete sahip romantik bir şair olan Muhammed Hüseyin Şehriyar, çağdaş İran edebiyatının en önemli temsilcilerindendir. Eserlerinde de görüldüğü üzere, duygusallık onun şiirinin yapısal özelliklerinden birisidir. Bu makalede Şehriyar’ın duygu ve düşünce dünyasını şekillendiren, maddî ve manevî unsurlar ele alınmış, şairin duygu dünyasının şiirlerine nasıl yansıdığı ve muhatabını nasıl etkilediği üzerinde durulmuştur.


Sentimental Themes of Shahriar’s Poetry

Summary: Muhammad Hossein Shahriar, a great romantic poet who has a worldwide fame, is one of the most important representatives of modern Persian poetry. As we know from his works, sentimentality is one of considerable characteristic of his poetry. In this article, we have studied on some physical and moral elements of his emotional and mental world that shapes and affects his poetic approaches.

انسانیت مهربانیست .
نماز و دعا و روزه ندارد . انسانیت گاهی یک لبخند است که به کودک غمگینی
هدیه می کنید ....!
احمد شاملو


İnsanlık şefkatli olmaktır. .
Namazı, duası ve orucu yok . İnsanlık bazen Üzgün bir çocuğa hediye ettiğiniz bir gülümsemedir
Ahmed shamloo