Kaan Dilek

İRAN’DA MEŞRUTİYET HAREKETİ VE DÖNEMİN
SİYASİ GELİŞMELERİ

Kaan DĠLEK
Özet
İran modernleşmesi ve Meşrutiyet Hareketi 19. yy.da İran’ın içine düştüğü siyasi ve
iktisadi zayıflıktan kurtulma çabası olarak ortaya çıkmıştır. Dönemin Batılı ve Do-
ğulu büyük siyasi güçlerinin İran üzerindeki nüfuz mücadelesi ve İran doğal kaynakları
üzerinde bu güçler arasında süren çıkar tartışmaları içinde topraklarının bir
kısmını kaybeden, fakirleşen ve zayıflayan İran’da, 20. yüzyıl başlarında din adamlarının
ve aydınlarının öncülük ettiği meşrutiyet hareketi 1906 yılında ilk defa milli
bir meclisin ve meşrutiyet hükümetinin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: İran, Meşrutiyet, Kacarlar, Modernleşme, Meclis
CONSTITUTIONAL MOVEMENT IN IRAN AND THE MAJOR
POLITICAL EVENTS
Abstract
Process of the modernization and the constitutional monarchy in Iran appeared as a
reaction to political and economic decadence of Iran in the 19th century. Due to

A.Meşrutiyet İnkılabı Nasıl Başladı: Etkenler ve Olaylar

1.İlk Kıvılcımlar

İnsanların çok eski zamanlardan beri çeşitli amaçlarla seyahat ettiği ve bu seyahatlerini kaleme aldığı gibi Fars edebiyatında da seyahatname yazımı çok öncelere uzanır. Fars edebiyatında hayali yani gerçekten gidilmeyen, insan zihninin ürünü bir seyahatin anlatıldığı seyahatname örneklerine de rastlanır. Bu seyahatnameler daha çok insanın manevi yolculuğu veya zihninde kurguladığı yer, bir tür miraç ve inançlarının bir ürünüdür.
Bu tür hayali seyahatnamelere Fars edebiyatında ilk örnek, İslam öncesi Sasaniler dönemi İran şahı Erdeşir Babekân (m. 224-241) ile aynı zamanda yaşayan Arda Viraf (Erday Vîraf) adlı Zerdüşt bir din adamının cennet, cehennemle görüşmesi, manevi yolculuğunu veya bir tür miracını konu edinen Ardâ Virâf-nâme (Erday Vîraf-nâmek) adlı eseridir.[1]