DENA’ya Göre İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe, Türkçe-Farsça, Türkçe-Farsça-Arapça Divanların Kısa Künyesi

Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 11, İstanbul 2013, 81-126.
ÖZET
Klasik Türk Edebiyatı araştırmalarında manzum metinlerin,
bunlar arasında da divanların önemli bir yeri vardır.
Yurdumuzda ve dünyanın değişik kütüphanelerinde
bulunan bu eserler üzerinde yapılan metin ve inceleme
çalışmalarının kültür ve medeniyetimizin inşasındaki yeri
tartışılmazdır. Bu sebeple özellikle yurt dışı kütüphanelerinde
bulunan el yazması nüshaların tanıtılması, Klasik
Türk Edebiyatı sahasının önemli çalışma alanlarından
biridir.
Bu çalışmada İran Kütüphanelerinde bulunan ve
DENA katalogunda yer alan Türkçe, Türkçe-Farsça,
Türkçe-Farsça-Arapça el yazması divanlara ait bilgiler
tercüme edilerek araştırmacıların istifadesine sunulmuş-
tur.
ABSTRACT
Poetic texts which include divans are very important for
Classical Turkish literature researches. Studies that are
done on these manuscripts that are in Turkey and in
different libraries around the world are crucial for the
construction of our culture and civilisation. For this
reason, the introduction of the manuscripts that are in
foreign libraries are one of the important study fields of
Classical Turkish literature.
In this study Turkish, information about the TurkishPersian,
Turkish-Persian-Arabic divan manuscripts that
are in Iran libraries and in DENA cataloge is translated
and submitted to the reasearchers’ benefit.
ANAHTAR KEL İ MELER
İran Kütüphaneleri, DENA, Türkçe, Divan.
KEYWORDS
Iran libraries, DENA, Turkish, divan.
*
Öğr. Gör. Dr., Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı
Bölümü, İstanbul (umran.ay@marmara.edu.tr).
ÜMRAN AY*
DENA’ya Göre İran
Kütüphanelerinde Bulunan
Türkçe, Türkçe-Farsça,
Türkçe-Farsça-Arapça
Divanların Kısa Künyesi
Turkish/Turkish-Persian/Turkish-Persian-Arabic
Catalogue of Divans That Are in Iran Libraries
According to DENA
82 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Giriş
Yurt içi ve yurt dışı kütüphanelerinde bulunan Türkçe el yazmalarının
tespit edilerekbilim dünyasına tanıtılması; kültür dairemizin ortaya
çıkarılması, yapılacak yeni çalışmalara yön göstermesi bakımından oldukça
önemlidir. Yurt içindeki el yazmalarının büyük çoğunluğunun
kataloglanmış olması ve çeşitli kütüphanelerde devam eden dijital ortama
aktarma çalışmaları biz araştırmacılar için memnuniyet vericidir.
Ancak yurt dışında doğu ve batı ülkelerinde bulunan binlerce Türkçe el
yazmasını tek bir veri tabanında toplayan bir sistemin oluşturulması da
kaçınılmazdır. Zira dışarıdaki el yazmalarımız için yapılan tanıtım katalogları
ya orada çalışan görevliler tarafından yahut herhangi bir sebeple
yoluyurt dışına düşmüş ve bu konuyla alakalı akademisyenler eliyle
yapılmakta, böylece parça parça bilgiler halinde raflarda yerini almaktadır.
Türkçe el yazması zenginliğine sahip ülkelerden biri komşumuz
İran’dır. Başta Tahran, Tebriz ve Kum şehirleri olmak üzere ülkenin
çeşitli kütüphanelerindeki Türkçe el yazmaları azımsanamayacak kadar
çok; Türkçe el yazmalarına münhasır katalog çalışmaları da maalesef o
derecede azdır1
.

1 İran’daki Türkçe yazmalarla ilgili yapılan kataloglama çalışmalarından tespit edebildiklerimiz
şunlardır: Zeki Velîdî Togan, “Londra ve Tahran’daki İslamî Yazmalardan
Bazılarına Dair”, İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, C.3, Cüz: 1-2, s.133-160;
Şadi Aydın, İran Kütüphaneleri Türkçe Yazmalar Kataloğu, Timaş Yay., İstanbul 2008;
Mehmet Nurî Çınarcı, “Tebriz Millî Kütüphanesinde Bulunan Türkçe El Yazmalarına
Ek”, The Journal of Academic Social Science Studies, Volume 2 Issue 2, p. 61-72,
Winter 2009; Hüseyin Muttakî, Fihrist-i Nushahâ-yı Hatt-ı Türkî Kitaphane-i Bozorg
Hazreti Ayetullâh el-Uzma Mar‘aşî Necefî, 1. Cilt, Âyetullah Maraşî Necefî Kütüphanesi
Yayınları, Kum 2002; Muhammed Hüseyin Emînî, Âgâznâme (Fihrist-i Âgâz-ı
Nüshahâ-yı Hattî), 4.Cilt, Âyetullah Maraşî Necefî Kütüphanesi Yayınları, Kum
2007. Belirtilen son iki kataloğun dili Farsçadır. Muttakî’nin çalışmasında Kum
Ayetullah Maraşî Necefî Kütüphanesi’nde bulunan El Yazması Türkçe Eserler tanı-
tılmaya başlanmış, kataloğun henüz birinci cildi yayınlanmıştır. Âgâznâme isimli
diğer katalogta ise yine Ayetullah Maraşî Necefî Kütüphanesi’nde bulunan ve çe-
şitli sebeplerle adı belli olmayan el yazmalarının hamdele ve salvele kısımlarından
sonra başlangıç ifadeleri dikkate alınarak yerli ve yabancı kataloglar taranmak suretiyle
yazmalara isim koyma çalışması yapılmıştır. Eserler başlangıç ifadelerine
göre sıralandığı için kataloğa bu isim verilmiştir.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 83
Bu makalede kısa adı DENA2
olan İran el yazmaları kataloğunun
(Dereyâtî 2010) 5. cildinde tanıtılan divanlardan dili Türkçe, TürkçeFarsça
ve Türkçe-Arapça-Farsça olanları hakkında verilen bilgiler Türk-

2
Fihristvâre-i Destneveşthâ-yı İran (Short Catalogue of İranian Manuscripts). DENA,
bugün İran coğrafyasındaki bütün yazma eserlerin kısaca tanıtılması amacıyla yazılmış
12 ciltlik bir fihristtir. I-X. ciltlerde yazmalar eser adına göre alfabetik olarak
sıralanmış, XI. cilt müellif; XII.cilt de müstensih isimlerinin yer aldığı dizinlere ayrılmıştır.
Eserden nasıl istifade edileceği de birinci ciltte detaylı olarak anlatılmıştır.
DENA’yı daha yakından tanıtmak amacıyla bu kısımda verilen bilgiler özetle şöyle
sıralanabilir:
Yazmalar arasında en çok nüshası bulunan eserler: Arapça yazmalar arasında
Kelînî Muhammed bin Yakub’un el-Kâfî adlı eseri 1590 nüsha ile, Farsça yazmalar
arasında da Külliyât-ı Sâ’dî 1323 nüsha ile en çok nüshası bulunan eserlerdir.
Yazmalar arasındaki en eski nüshalar: Katalogta tanıtılan Arapça yazmalar arasındaki
en eski nüsha H.503 tarihli Şifâ adlı eserdir, nestâlik hatla yazılmıştır. Yine
Farsça en eski nüsha ise Nizâmü’l-Mülk (H.408-485)’ün Siyâsetnâme isimli eseridir.
Eser, Abdurrahman bin Hicr el-Asevî tarafından Remiye şehrinde H.564 yılı Muharrem
ayında istinsah edilmiştir.
İran’da el yazması bulunduran merkezler, kütüphaneler ve sahip oldukları yazmaların
sayısı: Ülkenin 41 merkezinde toplanmış olan el yazmalarının DENA’da
tanıtımı yapılmış, buralara ait kütüphane katalogları ve diğer kayıtlar yeniden
gözden geçirilerek hatalar en aza indirilmeye çalışılmıştır. El yazması bulunduran
kütüphaneler arasında Meclis-i Şûrâ-yı İslâmî Kütüphanesi 43.272 eserle 1. sırada,
Tahran Üniversitesi Merkez Kütüphanesi 40.700 eserle 2. sırada ve Ayetullâh Maraşî
Necefî Kütüphanesi 29.827 yazmayla 3. sırada yer almaktadır.
Farsça, Arapça ve Türkçe el yazmalarının oranı ve yazmaların konuları: Bütün
yazmalar dikkate alındığında Arapça yazmaların oranı %60, Farsça yazmaların
oranı % 40 civarındadır. Tanıtılan 301.000 yazmadan 181.000’i Arapça, 133.000’i
Farsça, 1897 yazmanın da Türkçe olduğu belirtilmiş, Türkçe yazmalarla ilgili ayrıca
bir oran verilmemiştir. (Türkçe yazmaların sayısını ihtiyatla karşılamamız gerekiyor.
Zira yukarıda tanıtılan Âgâznâme isimli katalog çalışmasının 4. cildi Türkçe
yazmalara ayrılmış ve burada 6.000 civarında nüshanın tanıtımı yapılmıştır. y.n.)
Yazmalar konuları bakımından tasnif edildiğinde sırasıyla dinî ilimler, beşerî ilimler,
tabii ilimler, fen-matematik ilimleri yer almıştır. Ulûm-ı garîbe adını verdikleri
remel, usturlab, kimya, talih, falcılık ve kıyafet bilimini içeren ilim dalı ise sıralamada
en sonda yer almıştır.
Yazmalardaki yazı türü: Yazmalarda genel olarak iki hat çeşidi göze çarpmaktadır.
Nitekim 148.774 eserin nesih, 133.183 eserin de nestâlik hatla yazılmış olduğu
belirtilmiş, bazı eserlerde her iki hattın da bulunduğu hatırlatılmıştır.
84 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
çeye aktarılmış, katalog bilgilerine ekleme ya da çıkarma yapılmamasına
özen gösterilmiştir3
.
Katalogta tanıtılan eserler, eser adına göre Fars alfabesiyle sıralanmış,
“divan” kelimesi ile başlayanlar 5. ciltte toplanmıştır. Eser adından
sonra müellifinin varsa bilinen mahlası, doğum ve ölüm tarihi, eserin
dili ilk sırada verilen bilgilerdir. Daha sonra alt satıra geçilerek yazmanın
DENA’daki kayda göre bulunduğu şehir, kütüphane adı ve kütüphane
kayıt numarası aktarılmıştır. Yazmanın içeriği, müstensihi, istinsah
tarihi/yüzyılı, varak sayısı, yazı türü de bu bölümde sıralanan bilgilerdir.

Divanların Kısa Künyesi
1. Divan, Türkçe4 (s.1)
Kum-Feyziye Ktp., n.1154, İmam Hasan ve İmam Hüseyin, Hazreti
Sücad medhinde şiirler ve Kerbela hikayesi, Müstensih: Derviş bin…Ali,
nestalik, h.989, 82 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.5107/2, Nizâmî’den şiirler, nesih, h.13.yy,
1 varak (33r-34p).
Kum-Maraşî Ktp., n.11803/5, nestalik, h.13.yy.
Tahran-Danişgah Ktp., n.6097, şiirlerin çoğu mesnevidir. Münacat
başlıklı hikayelerden sonra, Nadire, Divane, Hatun ve Kızı, Dolab, Baykuş,
Gazal, Hanım, Kepenk Baş?, Hatun, Dastan-ı İbrahim hikayeleri
gelir. Eserin sonunda Farsça birkaç beyit satır altına yazılmıştır, tarihsizdir.


3
Rakam kalabalığını ortadan kaldırmak için yazmaların DENA’daki sıra numaraları
ile yazmanın bulunduğu kütüphane kataloğunun cilt ve sayfa bilgileri bu çalışmaya
dahil edilmemiş, onun yerine eserin DENA’da tanıtılmaya başlandığı sayfa numarası
parantez içinde verilmiştir. Ayrıca “kamerî” kelimesi Türkçede alışık oldu-
ğumuz şekilde “hicrî” kelimesi ile değiştirilmiş ve (h.) kısaltması ile gösterilmiştir.
DENA ekibinin tereddütlü noktalara koyduğu soru işaretleri muhafaza edilmiştir. 4
Bu nüsha için “öncekinden başka, farklı” anlamında “gayr-i hemânend” ifadesi
kullanılmıştır. Katalogta aynı isimdeki farklı nüshaların tanıtımında tekrara düş-
memek için böyle yazıldığı ifade edilmiştir.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 85
2. Divan, Türkçe-Farsça (s.3)
Tahran-Danişgah Ktp., n.9661/6, gazellerelifba tertibine göre yazılmıştır.
Daha sonra tertipsiz gazeller ve Türkçe şiirler gelir, nesih,
h.12.yy.
3. Divan-ı İshak Efendi, Türkçe-Farsça (s.35)
Tahran-Millî Ktp., n.929/9, mesnevi, kötü nestalik, h.1083, 6 varak
(195-201).
4. Divan-ı Esad, Türkçe (s.36)
Tahran-Miftah Ktp., n.1440, mürettep dizilmiş gazellerden ibarettir,
Müstensihi; Ömer bin Veli Efendi, nestalik Türk, h.1229.
Kum-Maraşî Ktp., n.2651, yaklaşık 2000 beyittir, hece tertibine göre
tanzim edilmiş gazel, rubai ve kasidelerden ibarettir. Kâmusu’l-Alâm’da
(2.cilt, 908-910) Esad Efendi adlı birkaç şair tanıtılmıştır, bu divanın hangi
Esad Efendi’ye ait olduğu belli değildir. Müstensih; Ömer bin Veli
Efendi, rika, 11 Zilhicce 1229 Pazar, 85 varak.
5. Divan-ı İsmail Safevî, Türkçe (s.36)
I. İsmail Safevî, İran Şahı (h. 982-930)
Tahran-Danişgah Ktp., n.5160/3, Mesnevi, Müstensih: Veli Kulı,
nestalik, 23 Muharrem 1260 Perşembe, 7 varak, (68p-75r).
6. Divan-ı İlahiyat, Mahmud Üsküdârî Efendi, Türkçe (s.41)
Tahran-Meclis Ktp., n.1269/7, Yazmanın zeylinde s.2302’da İbrahim
Efendi’den 6 beyit vardır. Müstensih: Abdullah bin İbrahim, nesih,
h.13.yy.
7. Divan-ı Ümid Zihnî, Türkçe (s.44)
Isfahan-Danişgâh Ktp., n.1936, Hacı Muhammed Ümid Zihnî, nestalik
Türk, h.13.yy.
86 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
8. Divan-ı Bahr-i Miyancı, Farsça-Türkçe (s.74)
Tebriz-Millî Ktp., n.2561, kırık nestalik, tarihsiz, 119 varak.
9. Divan-ı Bülend, Türkçe (s.78)
Kum-Maraşî Ktp., n.862, divan kaside, gazel, kıta ve rubailerden
müteşekkildir. Yaklaşık 5000 beyittir. Sultan Murad Han’a sunulmuştur.
Mukaddime mufassal bir nesirle yazılmıştır. Farsça kıtalar da vardır,
aşağıdaki beyit onlardan biridir:
چو خس در بحر لب عالی منم
تخلص بلند است و عالی منم.
Güzel nestalik, tarihsiz, 182 varak.
10.Divan-ı Bîneş Zehbî (Şerefnâme), Türkçe-Arapça (s.82)
Keşşâfu’l-Esrâr, Muhammed Ali
Meşhed-Razavî Ktp., n.9344, birinci cild, nestalik, h.14.yy, 36 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.9342, ikinci cild, Divan-ı Bineş’tir. Hüsrevnâme
olarak isimlendirilmiştir, nestalik, h.14.yy, 64 varak.
11. Divan-ı Türabî, Hacı Ali Türabî Baba, Türkçe (s.85)
Kum-Maraşî Ktp., n.2318, Müstensih: Hâfız İsmail Ceti Bedla, rika,
27 Zilkâde 1306, 127 varak.
12. Divan-ı Sâbit, Türkçe (s.88)
Tebriz-Millî Ktp., n.2697, Fasıl ve bab yoktur. Şair kafiye harflerine
dikkat etmeden kaside, gazel, rubai ve müfredleri yazmıştır. Nesih, tarihsiz,
141 varak.
13. Divan-ı Sâbit, Türkçe (s.88)
Tahran-Melik Ktp., n.4718/1, Şiirler Sâbit ya da Sâbitâ mahlasıyla
söylenmiştir. Hz. Peygamber’isav, Şeyhulislam Feyzullah Efendi, Şeyhulislam
Seyyid Ali Efendi ve Vezirâzam Ali Paşa ve diğer devlet büyükle-
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 87
rini öven kasidelerden sonra hece harfleri tertibiyle gazeller, Sultan Mustafa’nın
cülûsuna, Râmî Efendinin riyasetine, Nakib Efendi’nin tayinine,
Sultan Ahmed Han’ın cülusuna düşürülen tarihlerden sonra rubai ve
müfredler, muhammes, müsemmen ve mesnevi gelir. Türk nestalik,
h.13.yy, 118 varak (1p-119r).
14. Divan-ı Sâbit Tebrizî, Muhammed Ali SâbitTebrizî (-
h.1313)Türkçe-Farsça (s.88)
Tebriz-Millî Ktp., n.2790, Sabit’in şiirlerinden seçilmiştir. Ve bazen
haşiyede Raci ve Nazım’ın şiirleri de yazılmıştır. 2 sayfa boşluktan sonra
İmam Cafer Sadık’a nisbet edilen Muharremnâme mevcuttur. Fasıl ve bab
yoktur, kafiye harflerine riayet edilmeden Farsça ve Türkçe şiirleri yazılmştır.
nestalik, tarihsiz, 106 varak.
Tahran-Said Nefisî Ktp., n.60, tarihsiz.
15. Divan-ı Câhî, İbrahim bin Behram Câhî Safevî, (h. 985),
Türkçe-Farsça (s.100)
Tahran-Saltanatî Ktp., n.2138, Müstensih: Cemal Meşhedî, nestalik,
h. 989, 127 sayfa.
16. Divan-ı Cem, Cem bin Muhammed Fatih, (h. 864-900),
Türkçe (s.104)
Tahran-Danişgah Ktp., n.4609, h.10.yy, 127 varak.
17. Divan-ı Cevrî, Türkçe (s.105)
Kum-Maraşî Ktp., n.783, nestalik, tarihsiz, 160 varak.
18. Divan-ı Hâfız Şirâzî (Tercüme), Türkçe (s.125)
Meşhed-Şeyh Ali Haydar Ktp., n.1502, Hâfız Şirazî Divânı’nın Türk-
çeye tercümesi. Önce Farsça beyit yazılmış, sonra o beytin altına Türkçe
tercümesi yazılmıştır. nestalik, tarihsiz, 200 varak.
88 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
19. Divan-ı Hisam Çursî, Hisam Çursî Muhammed Ali
(h.1365), Türkçe (s.127)
Hoy-Namazî Ktp., n.918, müellif hattı, nestalik, tarihsiz, 9 yaprak.
20. Divan-ı Hisam Çursî, Hesam Duhteri Münşi Çorsi Hoyî
(h.14.yy), Türkçe (s.127)
Kum-Merkez İhyâyî Ktp., n.1565, Müellif hattı, nestalik, tarihsiz, 18
sayfa.
21. Divan-ı Hüseyin Baykara, Hüseyin Baykara (h. 842-911),
Türkçe (s.131)
Tahran-Melik Ktp., n.4690, Hoş nestalik, h.11.yy başı, 136 varak.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.1802, Hüseynî mahlasıyla yazılmış gazeller
ve kıtalar vardır. Yazma iki kısımdır. 114. sayfaya kadar olan birinci
kısım bir gazelden bir beyitle sona erer, sayfa aralığı vermeden yazılan
ikinci kısım“ر” matlalı gazelle 115.sayfadan başlar ve “ی” maktalı gazelle
sona erer. Divanın tanzimi karışıktır. nestalik, tarihsiz, 193 sayfa.
22. Divan-ı Hüseyin Kulı Han Azerbeycanî, Hüseyin Kulı
Azerbeycanî, (h.13.yy) Türkçe-Farsça (s.131)
Tahran-Danişgah Ktp., n.2548, nestalik, h.13.yy, 19 varak.
23. Divan-ı Hakikî, Türkçe(s.133)
Tahran-Danişgah Ktp., n.8198, Mesnevinin arkasından Türkçegazel
ve rubâiler hece tertibine göre sıralanmıştır. Zeria’da (C.9, s.259) ve Ferheng-i
Sühanveran’da (s.169) birkaç tane Hakikî mahlaslı şair yazılmıştır:
Cihanşah Karakoyunlu Türkman 872’de öldürülmüştür, Mustafa Bagdadî
963’te hayattadır, Peri Ruh Hanım Şah I. Tahmasb’ın kızı, Mirza
Muhammed Beg Ahmed Abadi Kecratî 11.yy.da yaşamıştır. (Münzevî,
s.2301), nestalik, h.10.yy, 133 varak.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 89
24. Divan-ı Hınavizâde, Hınavizâde Ali bin Mehmed (h.918?-
979) Farsça-Türkçe-Arapça (s.135)
Tahran-Danişgah Ktp., n.3773/4, Lemʿi ibn Hınavizâde’nin Ali Çelebi
Efendi için kasidesi, nestalik, h.986.
25. Divan-ı Hâverî Lutfi, Türkçe (s.148)
Tahran-Danişgah Ktp., n.8751/2, Türkçe mesnevi, nestalik, h.13.yy.
26. Divan-ı Hâverî Nesimî, Nesimî Hâverî, Türkçe (s.149)
Tahran-Danişgah Ktp., n.8751/3, mesnevi, nestalik, h.1284.
27. Divan-ı Hatâyî, İran Şahı I. İsmail Safevî, (h. 892-930),
Türkçe (s.150)
Tahran-Millî Müze Ktp., n.3705, Hatâyî mahlasıyla, Türkçe gazeller,
rubâiler ve mesneviler yazılmıştır. Ayşi, nestalik, h. 10.yy, 78 varak (155
sayfa).
Tahran-Meclis Ktp., n.4096, Hatâyî mahlasıyla İmamlara övgü konuluTürkçe
gazel ve dübeytler yazılmıştır. nestalik, h. 11.yy, 69 varak.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.2194, Nureddin Muhammed ibn-iEbu Turab
el-Isfahanî, nestalik, h.1088, 224 sayfa.
Tahran-Danişgah Ktp., n.5160/1, gazeller elifba tertibine göre yazılmıştır.
Müstensih: Rıza Kulı ve Veli Kulı, nestalik, 23 Rebîu’s-sânî
1260, 64 varak.
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.5/141-851, Kafiye harfine göre elif harfindenye
harfinegazeller tertib edilmiştir. Sonda Hz. Alira medhinde
birkaç şiir vardır, nestalik, tarihsiz, 65 varak.
Kum-Mescid-i Azam Ktp., n.2009, Sondan eksiktir, nestalik, tarihsiz,
110 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.4077, 2,5,7,8 varaklarda hamişde yazılmış
Türkçe mesnevidir. Mesnevide şu başlıklar bulunmaktadır: Bâzgeşten-i
âşık ez der-i mâşuk be taleb-i sabâ (Sabâ rüzgarının talebiyle mâşukun
kapısından âşığın geri dönmesi), Tevhid-i Hak, Nâme-i heştom reften-i
90 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
sabâ hemrah-ı u be suy-ı mâşuk (Mâşuk tarafına saba rüzgarıyla sekizinci
mektubun gitmesi), Şîr ez zeban-ı âşık (Aşığın dilinden şiir), Nâme-i
pencom ez mâşuk be âşık (Mâşuktan âşığa beşinci mektup), Orta nestalik,
tarihsiz, 11 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.1738, tarihsiz.
28. Divan-ı Hâce Ahmed, Hâce Ahmed, Türkçe (s.152)
Tahran-Danişgah Ktp., n.4165, Müstensih: Mehmed Berdi bin Kurban
Niyaz, nestalik, h.1264, 82 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.4731/1, Kötü hatlı kırık nestalik, h. 1281, 106
varak.
29. Divan-ı Dahîl Meragaî, Hüseyin Dahîl Meragaî (h.13.yy),
Türkçe (s.158)
Meraga-Mescid Şeyh Baba Ktp., n.4-Birinci defter, nestalik, (h.
13.yy), 10 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.13498/7, Mersiyeler. Müstensih: Mirza Ali
Han Tebrizî, Kırık nestalik, h. 13.yy.
Kum-Maraşî Ktp., n.10416/2, Farsça gazeller, nestalik, h. 13.yy’ın
sonu.
Tahran-Danişgah Ktp., n.2819/2, Müstensih: Abdü’s-samed bin Ali
Asgar Tebrizî, nestalik, 24 Safer 1312 Pazar, 256 varak (62p-318p).
Kum-Merkez-i Mutâlaât Ktp., n.431/5, Maktelden bir bölüm, nestalik
zîbâ, tarihsiz.
30. Divan-ı Derviş Esrar Mevlevî, Esrar Mevlevî (-h.1221),
Türkçe (s.158)
Kum-Maraşî Ktp., n.1065, İsmail bin Mustafa, nestalik, 1224, 254
sayfa.
31. Divan-ı Derviş Azbî, Derviş Azbî, Türkçe (s.159)
Tahran-Meclis Ktp., n.7119, Mısrî Efendi’nin Divanı’nı tahmis, nestalik,
h.1233, 113 varak.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 91
32. Divan-ı Dilgir Tebrizî, Dilgir Tebrizî, Muhammed
Hüseyin, Farsça-Türkçe-Arapça (s.160)
Tahran-Meclis Ktp., n.18409, h.1316.
33. Divan-ı Râci, Râci Tebrizî, Ebu’l Hasan bin Ali Ekber
(h.1247-1293) Türkçe (s.164)
Tahran-Meclis Ktp., n.13498/1, İmam Hüseyin mersiyeleri, Müstensih:
Mirza Ali Han Tebrizî, Kırık nestalik, 13.yy.
34. Divan-ı Râşid, Türkçe (s.164)
Tahran-Meclis Ktp., n.17145, tarihsiz.
35. Divân-ı Râgıp Paşa, Muhammed Râgıb bin Muhammed
Râgıb (h.1110-1176), Türkçe (s.164)
Kum-Maraşî Ktp., n.3142, güzel nestalik, tarihsiz, 34 varak.
36. Divan-ı Rahmî, Türkçe (s.165)
Kum-Maraşî Ktp., n.4008/2, yaklaşık 2600 beyittir. Din ve siyaset
büyüklerine övgü konulu kasidelerın arkasından gazeller, rubailer, müfredler,
h.1137-1164 yılları arasını kapsayan manzum tarihler ve lügazlar
gelir. Müstensih: Mahmud bin Osman Sirozî, nestalik, h.1190.
37. Divan-ı Reste, ŞirazîNuri Yusuf (h.1302) Farsçadan Türkçeye
(s.166)
Hoy-Namazî Ktp., n.767, Büyük bir kısmı eksiktir. Şirazesi dağınıktır,
baştan da birkaç yaprak düşmüştür ve yapraklar karışıktır. Müellif
hattı, nestalik, tarihsiz, 24 varak.
Kum-Merkez İhyâyî Ktp., n.931, Divandan bir bölümdür. Şiirler
imamlar medhindedir, Farsça-Türkçe söylenmiştir. Müellif hattı, nestalik,
tarihsiz, 47 sayfa.
92 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
38. Divan-ı Revnak, Türkçe (s.173)
Kum-Merkez İhyâyî Ktp., n.1398, Yaklaşık 1500 beyittir, şiirlerin ço-
ğu kasidedir. Kasideler devrin büyükleri övgüsündedir. Nestalik Türkî,
1281, 66 varak.
39.Divan-ı Riyazi, Riyâzî Semerkandî, (h.884), Türkçe (s.174)
Tahran-Melik Ktp., n.4718/4, nestalik Türkî, 13.yy, 53 varak (160p-
213r).
Tahran-Danişgah Ktp., n.9010/1, Sunduk Ocakoğlu Kaynak oğlu
Mirzaoğlu Ağa Sundukoğlu Kasım, nestalik, tarihsiz.
40.Divan-ı Zârî: Çekâme dil, Zârî Mehâbâd (h.14.yy), Türkçe
(s.175)
Tahran-Meclis Ktp., n.13828, Molla Abdurrahim bin Muhammed
Emin İsmaili Kuzluyî Afşar, Nesih-nestalik, h.1342, 18 varak.
41.Divan-ı Şânî Tekelü, Veciheddin ŞânîTekelü, (h.1023) Fars-
ça-Türkçe (s.211)
Tahran-Meclis Ktp., n.7011, Baştan sayfalar düşmüştür. Sonunda şairin
rubai ve muammalarından bir kısmı toplanmıştır. Müstensih: Muhammed
Salih bin Abdülkerim İkütemur, nestalik, tarihsiz, 84 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.4671/11, Mesnevi, nestalik, 11.yy.
Tahran- Mehdi Beyanî Ktp., n.58/8, seçmeler, kötü nestalik, 11.yy.
Tahran-Meclis Ktp., n.9466/242, Kaside-i nûniye, nestalik, 11.yy.
Tahran-Meclis Ktp., n.8982/41, Mesnevi, nestalik, 11.yy.
Erak-Dehgân Ktp., n.2, nestalik, 11.yy.
Tahran-Melik Ktp., n.5450, Alfabetik tertibe göre kasideler, tercî-
bend ve gazellerden sonra rubai, kıta ve mesneviler yer alır, nestalik,
Ramazan 1041, 434 varak.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.457, Kafiye tertibine göre kasideler, terkibbend,
terci-bend ve gazellerden sonra kıtalar, rubailer, Hz. Resul-i Ek-
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 93
remsav ve Hz. Aliasövgüsünde bir mesnevi vardır, nestalik, h.1048, 704
sayfa.
Tahran-Meclis Ktp., n.9051, Abdullatif bin Nizameddin, nestalik, 22
Şevval 1073.
Tahran-Meclis Ktp., n.304/6, kasideler, nestalik çelipa, 12.yy.
Tahran-Meclis Ktp., n.13826, nestalik, 12.yy, 118 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.13826/1, mesnevî, nestalik, 12.yy, 60 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.13826/2, terci-bend, nestalik, 12.yy, 8 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.13826/3, karışık dizilmiş kaside ve gazellerden
ibarettir. Kasideler; Mirza Ebu Tâlib, Halil İbrahim, Kadı Han, Tâlib
Han, Şah Abbas Safevî ve İmam Rıza övgüsünde yazılmıştır, nestalik,
12.yy, 50 varak (68p-118).
Tahran-Danişgah Ktp., n.2950/55, kaside, nestalik, 11 veya 12.yy.
Meşhed-Edebiyat Ktp., n.146 Fereh, tam bir nüshadır, Mahmud Fereh,
nestalik, tarihsiz, 139 varak.
Meşhed-Edebiyat Ktp., n.145 Fereh, nestalik, tarihsiz, 233 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.13678/5, Bir kaside ve şairden şiirler, tarihsiz,
7 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.13679/4, Bir kaside, nestalik çelipa, tarihsiz, 5
varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.2466/13, nestalik, tarihsiz.
Meşhed-Razavî Ktp., n.4493/10, kadise, terkibât ve mersiyelerden
ibarettir, yaklaşık 750 beyittir., Muhammed Cafer Şirazî, tarihsiz, 127
sayfa (268-395).
Tahran-Danişgah Ktp., n.1/2591/109, kaside-i medhiyye, tarihsiz, 5
varak (500-505).
42. Divan-ı Şah, Türkçe (s.212)
Tahran-Millî Ktp., n.21083, h.1222.
43. Divan-ı Şah Meşreb, Şah Meşreb Divâne, Türkçe (s.213)
Meşhed-Razavî Ktp., n.8794. Mesnevi-i mebde-i nur ve mesnevi-i
kimya-yı din ile gazeller ve muhammeslerden oluşmaktadır. Şiirlerinde
94 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Nakşibendi tarikatının büyüklerini hikaye eder. Zâhiren 4.yy’ın ikinci
yarısında yaşamıştır. Padişah Hâce Kâbili, nestalik, 10 Rebîu’s-sâni 1312,
364 varak.
44. Divan-ı Şâhî Sebzvarî (Divan-ı Emirşâhî) Ak Melik bin
Cemaleddin Emirşâhî, (-h.857?) Farsça-Türkçe (s.216)
Tahran-Saltanatî Ktp., n.2205, Türkçe gazel ve rubailer, Müstensih:
Sultan Ali Meşhedî, nestalik, h.895, 60 sayfa.
Yezd-Saduki Yezdî Ktp., n.68, Mir Ali der Kirman(birinci yaprağın
üstündeki bir not), hoş nestalik, 9.yy, 44 varak.
Tahran-Ferhad Mutemed Ktp., n.155/5, nestalik, 2 Zilhicce 851.
Yezd-Kâzmini Ktp., n.362, güzel nestalik, Receb 882, 38 varak.
Tebriz-Millî Ktp., n.3671/4, Müstensih: Kutbeddin bin Muhammed,
nestalik puhte, h.896.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.279/2, nestalik, h.10.yy.
Tahran-Melik Ktp., n.5259, Hece tertibine göre gazel ve rubailer,
nestalik, h.10.yy, 50 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.4610/2, Gazeller, nestalik, h.10.yy’ın sonları,
20 sayfa (46-66).
Tahran-Melik Ktp., n.5603/2, Müstensih: Muhammed Polad bin
Mevlânâ Musa, hoş nestalik, h.10.yy.
Tahran-Meclis Ktp., n.19/5-Ma’yerî, gazeller, nestalik hafî, h.10.yy.
Tahran-Meclis Ktp., n.63-Fîruz, nestalik, h.10.yy. veya 11.yy’ın baş-
ları, 73 sayfa.
Tahran-Meclis Ktp., n.8179/4, nestalik, h.9-10.yy.
Tahran-Miftah Ktp., n.657, nestalik, h.10.yy.
Hemedan-Aramgâh-ı Ebu Ali Ktp., n.1806, nestalik çelipa, h.930, 96
varak.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.347, Ali Rıza, nestalik, h.932, 75 sayfa.
Tahran-Danişgah Ktp., n.8602/5, nestalik, Muharrem 940.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 95
Tahran-Meclis Ktp., n.1343, Müstensih: Sultan Muhammed Handan,
nestalik, Muharrem 944, 70 varak.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.2163, mürettep gazeller, birkaç kıta, rubailer,
Bezm u rezm meclislerinden yedi meclis nefis bir minyatür ve tezhiple
tasvir edilmiştir. Müstensih: Şah Mahmud Nişâburî, nestalik,
h.951.
Tahran-Melik Ktp., n.5519, hece tertibine göre gazeller, kıtalar, rubailer
ve müfredler. Müstensih: Hacı Muhammed, nestalik, h.954, 81 varak.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.2188/2, divandan seçmeler, kafiye tertibine
göre gazeller, birkaç kıta ve rubai vardır, hoş nestalik, h.954.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.666, kafiye tertibine göre gazeller, rubailer,
kıtalar. Müstensih: Muhammed Kasım Şâdişâh, nestalik, h.955, 72 sayfa.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.525/3, gazeller, muhammesler, kısa bir
mesnevi, müstezad, nestalik tahrirî, h.967.
Tahran-Danişgah Ktp., n.4094, Müstensih: Muhammed Emin Hü-
seynî, hoş nestalik ve nesih, Rebîu’s-sânî 970, 23 varak.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.345, Kafiye tertibine göre gazeller, iki kıta,
rubailer, birkaç yerde kopukluklar vardır.
Tahran-Meclis Ktp., n.5096, nestalik, Receb 976, 40 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.290/1, Gazel ve rubailer. Müstensih: Hüseyin
bin Muhammed Hudabende, nestalik, h.979, 65 sayfa (3-68).
Tebriz-Millî Ktp., n.3660, 179 gazel, 5 kıta, 17 rubai, 5 beyit vardır.
Haydar ve Şerif divanlarıyla birlikte ciltlenmiştir. Müstensih: Halil bin
derviş Muhammed Câmi, nestalik, h.979, 52 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.5975, Hece tertibine göre gazeller ve sonda
birkaç rubai vardır. nestalik, 20 Şevval 980 Pazartesi, 58 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.2441, Baştan sayfalar düşmüştür, gazeller ve
rubailerden müteşekkildir, 850 beyit vardır. Müstensih: Muhammed
Kasım Kazvinî, nestalik, h.980, 96 sayfa.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.676, gazeller ve rubailerden seçmeleri ihtiva
eder.İki katib tarafından yazılmıştır. Gazel seçmelerini Ahmed elHüseynî,
rubai seçmelerini Muhammed Rıza Tebrizî istinsah etmişlerdir.
96 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
İlave olarak bazı sayfaların haşiyelerinde Hacı Abdullah Ensâri’nin mü-
nacatı, Hz. Peygambersav’den kırk hadis ve Hz. Alira’den yüz söz yazılmıştır.
nestalik, h.982, 62 sayfa.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.388, nestalik iyi, h.983, 41 sayfa.
Tahran-Meclis Ktp., n.4066, nestalik, h.10-11.yy, 27 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.5251, Hece tertibine göre gazeller ve rubailer,
nestalik, h.10-11.yy, 43 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.2464, Müstensih: Abdullah bin Şeyh Mürşidu’lMelik,
hoş nestalik, muhtemelen h.11.yy, 50 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.1422, Kafiyenin son harfine göre tertib edilmiş
gazeller, rubailer, nestalik, 11.yy, 53 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.2742/4, Gazeller ve rubailer. Müstensih: Ebu
Turab Menameddin Uhdî, nestalik, muhtemelen h.11.yy, 51 sayfa (301-
352).
Tahran-Miftah Ktp., n.1107, nestalik çelipa, 11.yy.
Tahran-Meclis Ktp., n.41/1-sürud, nestalik, 11.yy.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.344, Kafiye tertibine göre gazeller sıralanmıştır.
Sonra iki kıta yer alır. Birinci kıta: “ ای کھ // شمع گفت ھمی صراحی با شبی
در جمع ماه رویان ھم صحبتی است ما را // کاسباب ” :ikinci kıta “ھر شبی مجلس آرای دوست
کرده ساز گونھ صد را خرمی” matlalıdır. Daha sonra 12 tane rubai gelir.
Müstensih: Sultan Ali Meşhedî, nestalik, h.1005, 86 sayfa.
Tahran-Melik Ktp., n.4955/1, Eksik nüshadır, nestalik, 12.yy.
Tahran-Nurbahş Ktp., n.659, Müstensih: Abdülhâlik Kazvinî, nestalik
ve kırık, h.1233, 43 varak.
Tahran-Mehdi Beyânî Ktp., n.40, Müstensih: Muhammed Yakub,
nestalik âlî, h.1305.
Tahran-Danişgah Ktp., n.7933, Müstensih: Muhammed Yakub Hattat
Afganî, nestalik, h.1310, 54 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.16389/2, Müstensih: Ferecullah bin Mirza
Ali Han Tefrişî, nestalik, Zilhicce 1313’ten Muharrem 1314’e kadar, 24
varak (sayfa 145-192 arası).
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 97
Meşhed-Razavî Ktp., n.16227, Müstensih: Gulam Resul, nestalik orta,
5 Rebîussânî 1328, 36 varak.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.421, Müstensih: Mir Ali Hirevî, nestalik
iyi, tarihsiz, 43 sayfa.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.457, Müstensih: Mir Ali, nestalik iyi, tarihsiz,
51 sayfa.
Hoy-Namazî Ktp., n.735/8, nestalik, tarihsiz.
Meşhed Ktp.-Edebiyat, n.135-ferh, Müstensih: Abdaleddin Şeyh
Mürşiddin Kâtib Şirazî, hoş nestalik, tarihsiz, 39 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.4882, Müstensih: Abdürreşid, hoş nestalik,
tarihsiz, 40 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.370, Gazeller, nestalik, tarihsiz, 40 varak.
Reşt-Cemiyet-i Neşr Ferheng Ktp., n.704d, hoş nestalik, tarihsiz, 46
varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.7828/4, Müstensih: Muhammed Hüseyin bin
Hacı Muhammed, nestalik, tarihsiz, 24 varak. (216r-240r).
Tebriz-Millî Ktp., n.3681, 46 gazel ve bir beyit vardır, nestalik, tarihsiz,
11 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.1494-f, tarihsiz.
Tebriz-Millî Ktp., n.3681/2, Müstensih: Derviş Abdullah, nestalik,
tarihsiz.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.350, Gazel ve rubailerden seçmeler vardır.
Maalesef 12. ve 13. sayfalar cedvel kısmından kopmuş ve kaybolmuştur,
nestalik, tarihsiz.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.348, Hat, tezhib ve tezyinat tarzı açısından
kendi nevinde dikkate değer bir nüshadır. Kafiye tertibine göre gazel,
kıta ve rubailer vardır. nestalik, tarihsiz, 94 sayfa.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.346, Gazel, kıta ve rubailer. 4, 17, 18, 19, 20.
sayfaların haşiyelerinde nisbeten hoş kırık nestalik hatla yazılmış Refik,
Feyzi ve Talib’den şiirler vardır. Bir mesnevi, Mamun Halife Abbasî’den
bir hikaye vardır, ama şairi belli değildir, nestalik, tarihsiz, 86 sayfa.
98 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Tahran-Saltanatî Ktp., n.2230, müreddef gazeller, rubailer vardır.Birkaç
yerden kopuktur.Kitabın sonunda müstensihi adı ve istinsah
tarihi özellikle gizlenmiştir.Hindistan Şahı Padişah Şahcihan yazının
Molla Sultan Ali hattı olduğunu doğrulamıştır, nestalik, tarihsiz, 74 sayfa.

Tahran-Saltanatî Ktp., n.2213, gazel, kıta ve rubailerden seçmelerdir.
Kitabın başından iki sayfada ve sonundan dört sayfada renkli minyatürler
vardır, iyi nestalik, tarihsiz, 86 sayfa.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.527/2, gazel, kıta ve rubailer vardır, iyi nestalik,
tarihsiz.
Tahran-Millî Ktp., n.15889, İslam İnkılabı Kültür Eserleri Kurumu’ndan
(Sazman-ı Medârek-i Ferheng-i İnkılab-ı İslam) intikal eden bir
nüshadır, nestalik, tarihsiz, 16 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.16935, Pehlevî Kütüphanesinden intikal -
Mecmua-i Nevazî, tarihsiz, 31 varak.
45. Divan-ı Şükri Hindî, Şükri Hindî, h.12.yy, Farsça-Türkçe
(s.224)
Tahran-Meclis Ktp., n.14242, Gazel, kaside ve tarih maddelerini ihtiva
eder. Müellif hattı, nesih, h.12.yy, 67 varak.
46. Divan-ı Şeyda, Farsça-Türkçe (s.236)
Tahran-Danişgah Ktp., n.4830, Tevhid ve Hz. Alira övgüsünde Fars-
ça-Türkçe gazel ve kasideyi takiben Sufi Ali Şah’ın dergahı duvarının
üstüne de yazılmış olan bir şiiri gelir. Daha sonraMestûre Hanım Kürdistânî’nin
“Makale-i cevân u hakîr der Bâg-ı FirdevsTahran” “Şehinşah-
ı Pehlevî” başlıklı gazelleri ile öğüt ve serzenişlerini ihtiva eden gazelleri
yer alır.Müstensih: Muhammed Takî Ensarî Erdebilî, nestalik, 9 Rebîu’levvel
1352, 23 varak.
47. Divan-ı Şiri, Türkçe (s.237)
Tahran-Millî Ktp., n.21213, h.1335.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 99
48. Divan-ı Safi Erdebilî, Türkçe (s.244)
Hoy-Namazî Ktp., n.546/8, Hz. Peygambersav’nin hicreti konulu kaside,
Muhammed Rahim bin Hacı Rıza Hoyî, nesih, 8 Rebîu’s-sâni 1281.
Kum-Merkez İhyâyî Ktp., n.936/7, Üstteki nüshanın fotoğrafıdır,
nestalik, tarihsiz, 1 sayfa (140-141).
49. Divan-ı Sabrî, Türkçe (s.249)
Kum-Maraşî Ktp., n.4008/1, Yaklaşık 1800 beyittir.Sultan Murad,
Sultan Selim, Şeyhulislam Yahya Efendi, Şeyhulislam Ebu Said Efendi,
Hocazâde, Mirza Yusuf ve Mir-âhur-ı evvel medhinde kasideler, gazeller,
rubailer ve beyitleri ihtiva eder. Müstensih: Mahmud bin Osman
Sirozî, nestalik, 1190.
50. Divan-ı Sarraf Tebrizî, Sarraf Rıza, (h.1325), Farsça-Türkçe
(s.251)
Kum-Merkez İhyâyî Ktp., n.1988, Lutfullah Muinzâde, nestalik,
h.1329, 86 varak.
51. Divan-ı Tabʿî, Türkçe (s.259)
Tahran-Danişgah Ktp., n.6225/19-f, nesih, tarihsiz.
52. Divan-ı ʿÂbid,ʿAli bin Fazlullah Hüseynî, (h.8.yy), FarsçaTürkçe
(s.271)
Kum-Maraşî Ktp., n.11389/1, Nesih ve nestalik, h.10.yy, 21 varak (1-
21).
53. Divan-ı Aciz Serabî, Muhammed Serabî Germerudî,
(h.13.yy), Farsça-Türkçe-Arapça (s.271)
Tahran-Millî Ktp., n.163, Kaside ve gazellere ilave olarak birer ramazaniyye
ve bahariyye, mersiye; birkaç tane de kıtadan müteşekkildir,
nestalik, h.13.yy.
Tahran-Danişgah Ktp., n.2498, nestalik, h.1265, 94 varak.
100 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Meşhed-İlahiyat Ktp., n.18856, nestalik, tarihsiz, 154 sayfa.
Meşhed-Asgarzâde Ktp., (Mecmua)n.21, tarihsiz.
Tahran-Dairetu’l-Maârif Ktp., n.1997/1 fotoğraf, Muhammedu’lHalifeye
ait kadiselerden ibarettir, 23 bend, hoş kırık, tarihsiz.
Tahran-Millî Ktp., n.895/2, nestalik, h.1263, 70 sayfa.
Tebriz-Millî Ktp., n.2624/5, tarihsiz, 35 varak (110-144).
54. Divan-ı Abdürrahim Nedisî, Türkçe (s.277)
Tahran-Meclis Ktp., n.1364, Rahîmâ mahlasıyla yazmıştır, nestalik,
h.12.yy, 194 varak.
55. Divan-ı ʿAceb, Türkçe (s.281)
Tahran-Danişgah Ktp., n.6225/2-f. Aceb mahlasıyla yazmıştır, tarihsiz.

56. Divan-ı İşret Nahcevanî, Farsça-Türkçe (s.290)
Tahran-Melik Ktp., n.6474/1, Türkçe gazel, tercibend, kaside, muhammes,
kıta ve rubailer vardır. Müstensih: Nahcivânî’nin muallimi
Molla İsmail’in oğlu Molla Zeynelabidin, Salı 15 Receb 1253.
57. Divan-ı ʿAtâ’i Çelebi, Türkçe (s.291)
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.5/199-909, elif harfinden ye harfine kadar
mürettep gazeller sıralanmıştır. SondaArapça bir şiir vardır. Hediyetu’lArifin’de
ʿAtâi’nin Türkçe eserlerinden Tuhfetu’l-Uşşak tanıtılmıştır, nestalik,
h.10.yy, 25 varak.
58. Divan-ı Ali Şir Nevâyî (Fevâidu’l-Kiber), Emir Ali Şir
Nevâi, Ali Şir bin Kiçkine, h.844-906?, Türkçe (s.295)
Tahran-Saltanatî Ktp., n.1770/10, nestalik, tarihsiz.
59. Divan-ı Ali Şir Nevâyî, (Nevâdiru’ş-Şebâb), Emir Ali Şir
Nevâi, Ali Şir bin Kiçkine, h.844-906?, Türkçe (s.295)
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 101
Reşt-Şad Gazvinî Ktp., n.2, 10.yy.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.517-müşir, güzel nestalik, h.924, 189 sayfa.

Tahran-Sipehsalar Ktp., n.517, nestalik, Şaban 924.
Tahran-Melik Ktp., n.5300, gazeller, Müstensih: Sultan Hüseyin Hirevî,
hoş nestalik, Ramazan 965, 146 varak.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.1798, Kafiye tertibine göre gazeller, kıtalar,
rubailer, hoş bir hatla yazılmıştır. Müstensih: Muhî Hirevî, nestalik,
h.986, 342 sayfa.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.197, nestalik, h.11.yy, 139 sayfa.
Tahran-Millî Ktp., n.1001, nestalik, muhtemelen h.11.yy, 94 varak.
Tahran-Millî Ktp., n. 499, kaside, gazel ve rubailer vardır, ilk sayfalar
düşmüştür, nestalik, muhtemelen h.11.yy, 157 varak.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.2195, Müreddef gazeller ve birkaç rubai
vardır. Horasan Melik Vali kütüphanesinde Hanlar Hanı Saman Hüseyin
Han Şamlu istinsah etmiştir. Bu nüshada 5 meclis renkli minyatürle
fevkalade bir şekilde çizilmiştir. Şah Hüseyin ibn Fahreddin Ali Şehabî
Hirevî, nestalik, h.1014, 220 sayfa.
Tahran-Meclis Ktp., n.73, Gazeller ve rubailerden ibarettir, nestalik,
h.11. veya 12.yy, 146 varak.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.367, Müstensih: Ali Ekber Tebrizî (Miskin
mahlasıyla), h.1112, 197 sayfa.
Tahran-Millî Ktp., n.2529, Mensur Türkçe mukaddime, kafiye sonlarındaki
hece harflerine riayetle gazeller sıralanmış, ardından kıta, terkib-bend
ve rubailer yazılmıştır. Müstensih: Rüstem Veled Hacı Melik
Muhammed bin el-merhum Kerbelayi Şah Geldi, nestalik, h.1114, 67
varak.
Tahran-Millî Ktp., n.1936, Metinde ve haşiyede gazeller, müstezad,
muhammes, terci-bend ve kıtalardan ibarettir.Müstensih: Mirza Maksud
Afşar Hırkanî, nestalik, h.13.yy. sonları, 291 varak.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.350/2, Dibace, Müstensih: Hasan, nestalik,
Zilkâde 1244, 11 varak (130p-140p).
102 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Meşhed-Edebiyat Ktp., n.183 Fereh, Müstensih: Dürdi Hace ibn-i
Emir Muhammed Hace, nestalilk, 1283, 160 varak.
Tebriz-Hâdim Hüseynî Ktp., n.41, Müstensih: Hacı Muhammed
Hüseyin Üsküyî, nestalik, h.1285, 170 varak.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.368, İyi nestalik, tarihsiz, 148 sayfa.
Tahran-Meclis Ktp., n.13524/1, nestalik, tarihsiz, 208 varak (1r-
208p).
Tahran-Meclis Ktp., n.13480, Sondan eksiktir, şair bu divanda Nevâî
mahlasını kullanmıştır, nestalik, tarihsiz, 196 varak.
Tebriz-Millî Ktp., n.3582/3, nestalik, tarihsiz, 63 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.1741-f, tarihsiz.
Tahran-Danişgah Ktp., n.1759-f, tarihsiz.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.1939, Gazel, rubai ve kıtalardan ibarettir,
nestalik, tarihsiz, 542 sayfa.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.1770/8, nestalik, tarihsiz.
60. Divan-ı Ali Şir Nevâî, Emir Ali Şir Nevâî, Ali Şir bin Kiçkine,
h.844-906?, Türkçe (s.295)
Tahran-Meclis Ktp., n.3593, nestalik, h.8.yy, 288 sayfa.
Tahran-Meclis Ktp., n.5818, nestalik, h.8.yy, 226 sayfa.
Tahran-Danişgah Ktp., n.2866, nestalik, h.9.yy, 39 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.367, nestalik, Safer ayının sonları 888, 268 varak.

Meşhed-Razavî Ktp., n.4783, Müstensih: Derviş Muhammed Talakanî,
nestalik, 10 Cemaziye’l-evvel 896, 204 varak.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.370, iyi nestalik, h.10.yy, 158 sayfa.
Tahran-Melik Ktp., n.5018, Mensur Türkçe dibace, gazel, terci-bend
ve rubailerden ibarettir, nestalik, h.10.yy, 115 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.4782, nestalik, h.10.yy Rebîu’l-evvel, 194 varak.

İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 103
Meşhed-Razavî Ktp., n.4784, Gazeller, müstezad, muhammes ve rubailerden
müteşekkildir, nestalik, h.10.yy, 163 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.4901, Kafiye harfine göre tertib edilmiş gazeller,
hoş nestalik, h.10.yy’ın başları, 3 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.11008, nestalik, h.10.yy, 152 varak.
Yezd-Kazmini Ktp., n.120, nestalik, h.10.yy, 103 varak.
Tahran-İlahiyat Ktp., n.202, nestalik, h.10.yy 113 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.2723, Gazeller elif harfinden ye harfine kafiyenin
son hecesine göre mürettep yazılmıştır, nestalik, muhtemelen
h.10.yy, 331 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.11698, nestalik, h.10.yy.
Tahran-Miftah Ktp., n.625, Mensur dibace ile birlikte şiirlerden
seçmeler yer alır, nestalik, h.10.yy.
Tahran-Encümen-i Âsâr-ı Millî Ktp., n.104, Gazeller mürettep de-
ğildir, sonunda bir mesnevi vardır, nüsha tamamlanmamıştır, nestalik,
muhtemelen h.10.yy, 298 sayfa.
Tahran-Ferman Fermâiyan Ktp., numarasız, nestalik, h.10.yy.
Kum-Maraşî Ktp., n.10597, nestalik, h.10.yy.
Tahran-Melik Ktp., n.4919, Hoş nestalik, h.906, 42 varak.
Tebriz-Terbiyet Ktp., n.81, Nevâî’nin Garâibu’s-Sıgar adlı eserinin
gazellerinin ilk bölümünü ihtiva eder, h.913.
Tahran-Asgar Mehdevî Ktp., n.48, Nevâî’nin Türkçe şiirlerinden
seçmelerdir. Müstensih: Kemaleddin Hüseyin, nestalik, 927 Rebîu’ssâni’nin
ortaları.
Tahran-Melik Ktp., n.4759, Müstensih: Pir Ahmed bin İskender, nestalik,
h.931, 406 varak.
Tebriz-Millî Ktp., n.2652, Müstensih: Alümiddîn bin Şeyh Ahmed
Ahsiyekti, nestalik, h.959, 211 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.10508, Müstensih: Melik Muhammed Kâtib,
nestalik, h.985, 71 varak.
104 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Tahran-Saltanatî Ktp., n.2191, altı mesnevi, Müstensih: Abdülvahab
Hicazî, nestalik, h.987, 809 sayfa.
Tahran-Ferman Fermaiyan Ktp., Hâfız (Doktor), numarasız, Müstensih:
Gazvinî, nestalik, 16 Şaban 997 Perşembe.
Tahran-İtimad Mukaddem Ktp., Said, numarasız, Müstensih: Arif
Gazvinî, nestalik, h.997.
Tahran-Asgar Mehdevî Ktp., n.299, nestalik, 10. veya 11.yy.
Tahran-Melik Ktp., n.4800, nestalik, h.11.yy, 328 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.2372, Mensur Türkçe mukaddime, gazeller,
müstezad ve kıtalar, terkib-bend, rubailer, nestalik, muhtemelen h.11.yy,
209 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.4116, nestalik, h.11.yy, 238 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.8368/2, nestalik tahrirî, h.11.yy, 153 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.8369, nestalik, h.11.yy.
Tahran-Meclis Ktp., n.15229, nestalik, h.11.yy.
Tahran-Danişgah Ktp., n.9004/10, gazeller, nestalik, h.11.yy.
Kum-Maraşî Ktp., n.10396, Müstensih: Şeyh Nedrülhacı, güzel nestalik,
h.11.yy.
Tahran-İlahiyat Ktp., n.190, nestalik, 10 Cemâziye’l-sânî 1044, 195
varak.
Kum-Masumiye Ktp., n.6055-39/3, Müstensih: Abbas Kacar, nestalik
Türk, 15 Ramazan 1056, 90 varak.
Tebriz-Hadım Hüseynî Ktp., n.68, Müstensih: Aynî bin Alihan İnanlu(Hemedan
Beldesi tebasından Murad Beg Deresi sakini), talik, 25
Zilkâde 1079, 220 varak.
Tebriz-Hüseyin Nahcevanî Ktp., n.27, Müstensih: Nur Ali Senkar, 4
Muharrem 1094.
Kum-Maraşî Ktp., n.12144/6, Şiirlerden seçmeler, hoş kırık nestalik,
h.12.yy’ın sonları, 4 varak (33-36).
Tahran-Meclis Ktp., n.99-Firuz, nestalik, 12.yy.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 105
Tahran-Meclis Ktp., n.13481, Gazeller, “b” harfinin ortalarından “y”
harfinin sonuna kadar, nestalik, 12.yy, 250 varak.
Tahran-Millî Müze Ktp., n.8571, Müstensih: Sultan Muhammed
Handan, nestalik, h.1115, 161 sayfa.
Tahran-Melik Ktp., n.4804, Müstensih: Hacı Muhammed Kâtib, nestalik,
Ramazan 1117, 262 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.5604/2, nestalik, h.1117.
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.6/25-935/1, nestalik, h.1133, 132 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.15819, nestalik kitabetî, h.13.yy, 84 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.1355, Müstensih: Molla Abdullah bin Mollaullah
Berdi Harezmî, nestalik, h.1229, 289 varak.
Kum-Merkez İhyâyî Ktp., n.1462, Müstensih: Necefkulı bin Muhammed
Tâkî, nestalik, 5 Şevval 1274 Cuma, 145 varak.
Kum-Mescid-i Azam Ktp., n.2110/2, Müstensih: Muhammed Mehdi
Nainî, nestalik, 13 Safer 1278, 93 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.9311/16, şiirler, Müstensih: Muhammed Rı-
za Afşar, nestalik ve kırık hoş nestalik, 1280.
Tahran-Meclis Ktp., n.4798/3, kırık (nestalik), h.1287, 7 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.8370, Hece tertibine göre gazeller, müstezad,
muhammes, kıta ve müseddes, nestalik, h.1313, 13 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.4762, Müstensih: Muziddîn Muhammed Hü-
seynî, hoş nestalik, tarihsiz, 83 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.5071, Hece tertibine göre gazeller, müstezad,
muhammes, rubai ve muammalar, nestalik, tarihsiz, 505 varak.
Meşhed-Edebiyat Ktp., n.40/5-Fereh, Arapça mesnevi ve bahil(?),
nestalik, tarihsiz, 2 sayfa.
Meşhed-Razavî Ktp., n.4785, hoş nestalik, tarihsiz, 20 varak.
Kum-Masumiye Ktp., n.365, nestalik, tarihsiz, 85 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.353, Gazeller ve rubailer, nestalik, tarihsiz,
188 varak.
106 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Tahran-Meclis Ktp., n.1035, Gazeller hece harflerine göre tertib
edilmiştir, Câmî’nin gazeline müseddes, Câmî mersiyesine terkib-bend,
kıtalar ve muammalar, tarihsiz, 176 varak.
Tahran-Dairetu’l-Maarif Ktp., nestalik puhte, tarihsiz, 115 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.235-Firuz, Müstensih: Sultan AliMeşhedî,
nestalik, tarihsiz, 100 sayfa.
Tahran-Meclis Ktp., n.13686, Divanın dibacesi, gazeller, rubailer,
muhammesler, kasideler ve muammalar, Müstensih: Sultan Ali, nestalik,
tarihsiz, 234 varak.
Tebriz-Millî Ktp., n.2565, Gazeller, nesih, tarihsiz, 389 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.8371, tarihsiz.
Tahran-Danişgah Ktp., n.6187/1-f, tarihsiz.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.1799, Emir Ali Şir Nevâî, nestaliktahrirî, tarihsiz,
274 sayfa.
Tahran-Millî Ktp., n.17203, tarihsiz.
Tahran-Millî Ktp., n.25091, tarihsiz.
Tahran-Millî Ktp., n.25702, tarihsiz.
Tahran-Millî Ktp., n.25744, tarihsiz.
Tahran-Millî Ktp., n.25507, tarihsiz.
Tahran-Millî Ktp., n.27235, tarihsiz.
Tahran-Millî Ktp., n.27444, tarihsiz.
61. Divan-ı Garibî Türkçe (s.303)
Tahran-Meclis Ktp., n.7012, Resûl-i Ekrem Hz.Muhammedsavve masum
imamlar övgüsünde kasideler ve یوحنا risalesinin Türkçe tercümesi
vardır. Ayrıca içinde Garibî’nin Tezkire-i Şuarâ-yı Rum5 isimli eseri de
5
“Tezkire Anadolu’dan 50 şairi tanıtır. Şah Tahmasb Safevî zamanında yazılmış bir
tezkiredir. Sehî ve Latifî tezkirelerinden evvel yazılmış ilk tezkire ünvanını taşır.
Burada geçen 13 şairin adı Sehî ve Latifî’de yoktur.” Daha geniş bilgi için bkz.
Divan-ı Eşar-ı Türki, Garibî Tebrizî, Tezkire-i Mecalis-i Şuârâ-yı Rum, Haz. Dr.
Hüseyin Muhammed Sıddık, Neşriyât-ı Ahter, Tebriz 1389.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 107
vardır, şiirler arasında birkaç Farsça beyit göze çarpmaktadır.Müstensih:
Muhtar bin Mirza Zeki Meragî, nestalik, (İstinsah tarihi: 998 Rebîu’levvel
Çarşamba), 185 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.5628, Garibî mahlasıyla hece tertibine göre gazeller
ve terkib-bend, nesih, (İstinsah tarihi Şaban 1231), 69 varak.
62. Divan-ı Fedâyî, Fedâyî Tebrizî, Türkçe (s.308)
Tebriz-Millî Ktp., n.3053, nestalik, tarihsiz, 126 varak.
63. Divan-ı Fuzûlî Bağdadî, Mehmed Bin Süleyman Fuzûlî
Bagdadî (h.913?-976?), Türkçe (s.314)
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.308, nestalik, h.10.yy, 85 sayfa.
Meşhed-Gevherşah Ktp., n.444, nestalik, h.10.yy, 100 varak.
Tahran-Miftah Ktp., n.1442, nestalik, h.10.yy.
Meşhed-Razavî Ktp., n.9659, gazeller, terkibler ve rubailer, Müstensih:
Ruhî bin Hayrî Bağdâdî, nestalik, h.991, 180 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.15105, hoş nestalik, h.993, 112 varak.
Tahran-Dr.Mehdi Beyanî Ktp., n.56/9, Divandan seçmeler, Müstensih:
Mecididin Ali Kavsî Şoşterî, nestalik tahrirî, h.995.
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.39/205-7825/1, “fe, kaf, kef, mim, nun,
ye” harfli gazellerden bir bölüm, nestalik, h.11.yy, 14 varak.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.306, İyi nestalik, h.11.yy, 113 sayfa.
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.59/78-8858, nestalik, h.11.yy, 84 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.2294, Fuzûlî’nin hal şerhini ve divanı yazma
sebebini anlatan Türkçe nesir, kafiye harfine göre tertib edilmiş gazel,
kıta ve rubailerden ibarettir. Müstensih: Abdullah bin Gaybullah, nestalik,
muhtemelen h.11.yy, 113 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.762/6, Kafiye harfleri tertibine göre yazılmış
gazel ve rubailer, nesih ve nestalik, muhtemelen h.11.yy, 15 sayfa.
Tahran-Millî Ktp., n.2703,Öğüt veren mesnevilerden bir kısmı, nestalik
muhtemelen 11.yy, 37 varak.
108 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Tahran-Meclis Ktp., n.291/46-firuz, gazeller, nestalik, h.11.yy, 14
sayfa (1234-1248).
Tahran-Edebiyat Ktp., n.228-c, nesih, h.11.yy, 171 varak.
Tahran-Asgar Mehdevî Ktp., n.483, nestalik, h.11.yy.
Tahran-Asgar Mehdevî Ktp., n.284/1, nestalik, h.11.yy.
Tahran-Dânişserây-ı Ali-Mirza Abdülazim Han Gurgânî Ktp., n.197,
nestalik, h.11.yy.
Tebriz-Millî Ktp., n.2859, nestalik, h.1007, 66 varak.
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.57/186-8516, Türkçe mensur iki mektup
ve Türkçe divandan ibarettir. Türkçe mukaddime nüshanın sonunda
yazılmıştır, nestalik, 3 Ramazan 1010 (105. Varak), 113 varak.
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.8/110-1400, Mensur mukaddime, gazeller
ve sonda rubailer, nestalik, Zilkâde 1026 Perşembe, 89 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.2135, Mensur Türkçe dibace, Türkçe gazeller,
muhammes, musammat ve kıtalar, rubai ve mesneviler. Sondan eksiktir.
nestalik, Receb 1041, 185 varak.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.305, Müstensih: Receb bin Muhib Ali
Şamlu, nestalik, h.1069, 142 sayfa.
Tahran-Millî Ktp., n.16878, Pehlevî kütüphanesinden intikal, Mecmua-i
Nevazî, h.1081, 108 varak.
Meraga-MeragaUmumi Ktp., n.27, tam nüshadır, Müstensih: Ali bin
Süleyman Behbehanî, nestalik, 2 Safer 1091 Pazartesi, 146 varak.
Meşhed-Gevherşad Ktp., n.928, nestalik, h.12.yy.
Yezd-SerYezdî Ktp., n.273, nestalik, h.12.yy, 108 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.18974, Pehlevî Kütüphanesinden intikal, Mecmua-i
Nevâzî, Müstensih: Muhammed Mehdi Afşar, h.1131, 85 varak.
Damgan-Kamerbeni Haşim Ktp., n.76, nestalik, h.13.yy, 84 varak.
Kum-Mescid-i Azam Ktp., n.2110/1, Gazel ve rubaileri ihtiva eder.
Sondan eksiktir, nestalik, h.13.yy, 98 varak.
Tahran-Dâiretu’l-Maarif Ktp., n.427/2, nestalik tahrirî, h.13.yy.
Tahran-Miftah Ktp., n.1212, nestalik, h.13.yy.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 109
Şiraz-Bünyad-ı Farsşinasî Ktp., n.70, nestalik, h.13.yy, 90 varak.
Kâşân-Medrese-i Sultanî Ktp., n.207, tam nüshadır, nestalik, h.1205,
101 varak.
Meşhed-Medrese-i Ayetullâh Hoyî Ktp., n.148, nestalik, 20 Ramazan
1228 Çarşamba, 123 varak.
Kum-Merkez-i İhyâyî Ktp., n.1531, nestalik, 20 Ramazan 1228 Çar-
şamba, 248 sayfa.
Tebriz-Millî Ktp., n.2627, nestalik, h.1234, 81 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.1494, Müstensih: Mahmud, nestalik, h.1251, 155
varak.
Tahran-Millî Ktp., n.2629, Müstensih: Muhammed Ali bin İskender
Şirvanî, nestalik, 1253.
Tahran-Melik Ktp., n.4583/1, seçmeler, nestalik, 26 Cemaziyelevvel
1259.
Tahran-Danişgah Ktp., n.5160/2, şiir, Rıza Kulı ve Veli Kulı, nestalik,
h.1260, 2 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.5032/2, Kafiye tertibine göre gazeller, muhammes,
rubai ve kıtalar yazılmıştır. Müstensih: Muhammed Hüseyin
bin İsmail Devletâbâdî, nestalik, Rebîu’l-evvel’in başı 1261, 80 varak.
(118p-198r).
Tahran-Millî Ktp., n.15681, Müstensih: Belde Ahmet Şamî, kırık nestalik,
h.1264, 279 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.12547, Müstensih: Haydar Kulı taifesinden
Muhammed Gac Molla bin Said Muhammed, nestalik, h.1279, 90 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.4798/2, kırık, h.1287, 15 varak.
Tebriz-Millî Ktp., n.2653, Kaside ve gazellerden seçmeler, Hakanî’nin
Buladiye kasidesi, Fuzûlî’nin ona cevabı ve diğer şiirleri. Aruzda
muhtasar mecmua, “Hezar Destan” bir ciltte. Nesih, h.1299, 37 varak.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.307, nestalikiyi, tarihsiz, 151 sayfa.
Meşhed-Edebiyat Ktp., n.19 ferh, Müstensih: Abdürreşid Deylemî,
nestalik, tarihsiz, 93 varak.
110 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Tahran-Meclis Ktp., n.13463/9, nestalik, tarihsiz.
Tahran-Danişgah Ktp., n.4307/1, Elifba tertibine göre gazeller, birkaç
kıta, Müstensih: Mahdum Hüseynî, nestalik, tarihsiz, 66 varak. (1r-
67p).
Tahran-Danişgah Ktp., 5091, Elifba tertibine göre gazeller, tercibend,
müseddes, terkib-bend ve muhammesler. Eksik nüshadır, Türkçe
manzum-mensur karışık bir bend vardır, nestalik, h.10. veya 11.yy, 105
varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.6568-fotoğraf, tarihsiz, 142 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.6569-fotoğraf, tarihsiz, 151 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.6570-fotoğraf, tarihsiz, 85 varak.
Tahran-Miftah Ktp., n.888, Müstensih: Hacı Muhammed Rıza bin
Muhammed Hüseyin, nestalik, 11 Recep Çarşamba.
Tahran-Millî Ktp., n.25723, tarihsiz.
Tahran-Millî Ktp., n.18670, Leyla ile Mecnun, Pehlevî Kütüphanesi’nden
intikal-Mecmua-i Nevâzî, tarihsiz, 100 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.20632, tarihsiz.
64. Divan-ı Figânî, Türkçe (s.316)
Tahran-Danişgah Ktp., n.6225/41-f, Sultan Mustafa övgüsünde kaside,
tarihsiz.
65. Divan-ı Fulânî, Türkçe-Farsça (s.318)
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.7/52-1152, Gazeller, kaside ve kıtalar.
Şair Fulânî mahlasıyla Türkçe, Farsça şiirler söylemiştir. İmam Rıza
medhinde şiirler de vardır. Kaynaklarda ve fihristlerde şairin adına ve
divanına dair kayıt yoktur, nestalik, tarihsiz, 33 varak.
66. Divan-ı Fehim Türk (h.11.yy), Türkçe (s.319)
Tahran-Danişgah Ktp., n.3273, Osman bin Muhammed, nestalik,
h.11.veya 12.yy’da, 100 varak.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 111
67. Divan-ı Kâsım, Farsça (s.323)
Kum-Merkez İhyâyî Ktp., n.3147, kasideler, gazeller, kıtalar, tercibendler.
Baştan ve sondan sayfalar düşmüş olduğu için şairin adı belli
değildir. Şiirlerin arasında Türkçe şiirler de vardır. Nesih, Safer ayının
başı 1221 (gazellerin sonunda), 118 varak.
68. Divan-ı Kâsım Envâr, Divan-ı Kâsımî, Kasım Envâr Ali bin
Nasır, (h.757?-837) Farsça, Türkçe (s.323)
Tahran-Meclis Ktp., n.18461, Eski nüsha, müellif hattından bir kı-
sımdır, h.9.yy.
Tahran-Meclis Ktp., n.9118/4, Şiirlerinden bir kısmı, nestalik,
h.9.yy, 2 varak (156a-157b).
Tahran-Meclis Ktp., n.2612/3, Türkçe ve Gileki lehçesiyle söylenmiş
şiirler, Müstensih: Sadr Kalender, nesih talik, h.854, 3 varak (401-404).
Kâşân-Medrese-i Sultanî Ktp., n.374/2, baştan sayfalar düşmüştür,
nestalik, h.9.yy, 34 varak.
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.20/142-4022, nestalik, h.9.yy, 77 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.4845, nestalik, h.9.yy, 235 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.4448, nestalik, h.9.yy, 36 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.1066/1, hoş nestalik, h.9.yy.
Tahran-Meclis Ktp., n.9118/5, 8 gazelden oluşan terci-bend vardır
ve şekil itibarıyla Attar’ın terci-bendlerine benzemektedir, diğer mesnevi
şairlerinin terci-bendlerine benzememektedir. Her 13-16 beyitten sonra
şu beyit tekrarlanmaktadır:
تویی اصل ھمھ پنھان و پیدا / بھ افعال و صفات و ذات و اسما
nestalik, h.9.yy, 4 varak (158a-161b).
Tahran-Meclis Ktp., n.9118/2, nestalik, h.9.yy, 143 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.8963, nestalik, h.9.yy.
Tahran-Meclis Ktp., n.9118/7, nestalik, h.9.yy, 4 varak (169a-173b).
Tahran-Meclis Ktp., n.9118/3, mirasi, nestalik, h.9.yy, 100 varak
(55a-155b).
112 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Tahran-Meclis Ktp., n.9118/6, nestalik, h.9.yy, 6 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.8623, nestalik, h.9.yy, 280 varak.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.266, Divandan seçmelerdir, gazeller, kıtalar,
rubailer ve “makâmâtu’l-ârifin”, “enîsü’l-ârifin” isimli iki mesnevi
vardır. Müstensih: Ali Damganî, hoş nestalik, h.821.
Tebriz-Millî Ktp., n.3667, Müstensih: Süleyman bin Ali Ceylanî, nestalik,
h.851, 206 varak.
Kum-Maraşî Ktp., n.12605/2, Gazellerden bir bölüm (nun’dan ya’ya
kadar), rubailer, Enîsu’l-Arifin mesnevisi veya Tezkiretu’l-Evliya, Risale-i
İlm ya Emanet, Şerh-i Rubai-i Hurâe Şeyh Ebu Said, Risale-i Sual u Cevab,
birkaç muhtasar mektup, nestalik, h.852, 87 varak (6-92).
Tahran-Meclis Ktp., n.2612/1, Elifba tertibine göre gazeller, 1600
beyit, Müstensih: Sadr Kalender, nesih talik, h.854, 397 varak (1-397).
Tahran-Meclis Ktp., n.2612/2, Mirasî, 28 beyit, Müstensih: Sadr Kalender,
nesih talik, h.854, 1 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.2612/4, Terci-bend, Müstensih: Sadr Kalender,
nesih talik, h.854, 7 varak (405-412).
Tahran-Meclis Ktp., n.2612/5, Kıta ve rubailer, Müstensih: Sadr Kalender,
nesih talik, h.854, 8 varak (413-421).
Tahran-Danişgah Ktp., n.302/3-f, Müstensih: Gıyas Cevherî, nestalik,
17 Cemaziyelsânî 859.
Tahran-Danişgah Ktp., n.302/4-f, Mesnevi, Müstensih: Gıyas Cevherî,
nestalik, 17 Cemaziyelsânî 859.
Tahran-Danişgah Ktp., n.302/5-f, Rubailer, Müstensih: Gıyas Cevheri,
nestalik, 17 Cemaziyelsânî 859.
Tahran-Meclis Ktp., n.17/30-firuz, Terci-bend, Müstensih: Sultan
Ali, nestalik, h.886, 6 sayfa (212-218).
Tahran-Meclis Ktp., n.17/40-firuz, Müstensih: Sultan Ali, nestalik,
h.886, 3 sayfa (218-221).
Kum-Maraşî Ktp., n.11050, hoş nestalik, 17 Şaban 887 Cumartesi
(miras-ı şehab-s9 ş14-2).
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 113
Tahran-Melik Ktp., n.4909, İçinde: 1. Gazeller ve kasidelerden mü-
rekkep bir divan, 2. Enîsu’l-Ârifin, manzum-mensur dibâce ile nestalik,
h.10.yy, 212 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.3496, nestalik, h.9-10.yy, 257 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.3987, sayfalar baştan kopuk olduğu için
elif harfli gazeller eksiktir, sonda bir sayfa mensur dibace vardır, gazeller,
rubailer, kıtalar, mesnevilerden oluşan Türkçe şiir külliyatı, nestalik,
h.9-10.yy, 142 varak.
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.9/234-1684, Dal harfinden ya harfine kadar
gazeller, nestalik, h.9-10.yy, 60 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.5090, elifba tertibine göre gazeller, nestalik,
h.10.yy, 197 varak.
Kum-Maraşî Ktp., n.12252, nesih ve nestalik, h.10.yy, 193 varak.
Kum-Maraşî Ktp., n.10843/1, nestalik, h.10.yy, 23 varak.
Kum-Merkez İhyâyî Ktp., n.517, Kafiye tertibine göre “Kasım” ve
“Kasımî” mahlaslı gazeller, terci-bend, kıtalar, Enisu’l-Ârifin, Emânet,
Tezkiye-i Nefs (Son iki eser mensur yazılmıştır.) nesih, h.10.yy, 109 varak.
Yezd-Sadukî Yezdî Ktp., n.57, Gazeller, gazellerden önce bir tercibend
ve birkaç rubai, hoş nestalik, h.10.yy, 144 varak.
Tahran-Edebiyat Ktp., n.114-d, Başında şairin nesebi ve hırka-i silsilesi
vardır, kırık nestalik, h.10.yy, 242 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.7765/1, Gazel, terci-bend, rubai ve mesneviler,
nestalik, h.10.yy.
Tahran-Danişgah Ktp., n.7765/5, nestalik, h.10.yy.
Tahran-Miftah Ktp., n.697, nestalik, 10.yy.
Tahran-Saltanatî Ktp., n.355, Kafiye tertibine göre gazeller, tercibend,
Türkçe ve Gilekçe birkaç gazel, kıtalar, mesneviler, rubailer vardır.
Müstensih: Kasım, çok iyi nestalik, h.916, 1158 sayfa.
Tahran-Millî Ktp., n.16982, Pehlevî Kütüphanesinden intikalMecmua-i
Nevazî, 936, 110 varak.
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.17/170-3390, nestalikh.11.yy, 153 varak.
114 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Tahran-Danişgah Ktp., n.3817, Gazeller, nestalik, h.10-11.yy, 63 varak.

Tahran-Danişgah Ktp., n.7764, nestalik, h.10-11.yy, 222 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.5141, Tertipsiz gazeller, rubailer, bir sayfada
metinde ve hamişde Alem risalesinin başı, nestalik, h.11.yy, 91 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.5552, nestalik, h.11.yy, 272 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.16183, nestalik orta, h.11.yy, 187 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.1390, Gazel, kıta ve mesnevi, nestalik,
h.11.yy, 69 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.8976/2, nestalik, h.11.yy.
Tahran-Danişgah Ktp., n.6101, Hece tertibine göre hazeller ve birkaç
rubai, nestalik, h.11.yy, 159 varak.
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.202/2, Gazeller, kıtalar ve rubailer vardır,
nestalik, h.1005.
Tahran-Melik Ktp., n.4994, nestalik, h.1008, 249 varak.
Tebriz-Terbiyet Ktp., n.99, Gazeller, rubailer, ve kıtalar vardır. Takriben
5300 beyittir, h.1012.
Tahran-Meclis Ktp., n.7813, Gazeller ve rubailer, nestalik, Cemaziyelsânîh.1037,
207 varak.
Tahran-Miftah Ktp., 8199, Müstensih: Muhammed Cafer bin Derviş
Ali bin Kasım bin Derviş Ali Hace Hazerî, nestalik, 27 Safer 1039 Per-
şembe.
Meşhed-Razavî Ktp., n.16264, nestalik orta, h.12.yy, 152 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.15458, nestalik, h.12.yy, 71 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.4937/4, Gazellerden seçmeler, nestalik, 12.yy.
Tahran-Danişgah Ktp., n.5081, “Kasım” ve “Kasimî” mahlasıyla şiirler,
baştan elif harfli gazeller ve rubailer de sondan düşmüştür, nestalik,
h.12.yy, 164 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.5240/1, Gafil ve Kasım mahlaslı şairlerin aynı
vezin ve kafiyeyle yazılmış gazellerinin toplanmasıyla oluşmuş bir di-
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 115
vandır. Her iki şairden de sırayla gazeller yazılmıştır. Gazeller hece tertibine
göredir, nestalik, 1105 Ramazan Perşembe.
Tahran-Meclis Ktp., n.8841/38, Terci-bend, Müstensih: Mir Cemaleddin
Muhammed Hasanî, nestalik, h.1115, 2 sayfa (490-491).
Tahran-Millî Ktp., n.1030, Başta Şah Kasım’ın gazelleri gelir,
178.sayfaya kadar devam eder. Bu sayfa kopmuştur. Buradan itibaren
sona kadar şairin müfred, rubai ve müstezadları gelir. nestalik, 26 Ramazan
1123, 96 varak.
Tahran-Melik Ktp., n.5302, Hece tertibine göre gazeller, bir tercibend,
Müstensih: Muhammed Kasım, nestalik, Safer 1256, 150 varak.
Meşhed-İlahiyat Ktp., n.22704/7, Seçmeler, nestalik, h.1266, 12 varak
(264-275).
Tahran-Danişgah Ktp., n.2890/3, Terci-bend, Müstensih: Seyfullah
Mirza oğlu Cihangir Mirza Kacar, nestalik, h.1274, 9 varak (91-100)
Meşhed-Edebiyat Ktp., n.78-Fereh, Müstensih: Muhammed Ali
Ateşî Şirazî, nestalik, 22 Safer 1285 Perşembe, 265 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.161/44, Müstensih: Muhammed Ali bin
Muhammed İbrahim Ateşî Şirazî, hoş nestalik, 9 Cemaziyelevvel 1285,
209 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.16437, h.1285.
Tahran-Meclis Ktp., n.90-firuz, Gazel ve rubailer, Müstensih: Aga
Can Şirazî, kırık nestalik, h.1286, 413 sayfa.
Tahran-Edebiyat Ktp., n.141 Hikmet, Cilt yeşil mukavva kaplı, kırık
nestalik, Zilkâde 1288.
Yezd-Kaziminî Ktp., n.83, Nesih, h.14.yy, 250 varak.
Tahran-Miftah Ktp., n.637, nestalik, h.14.yy.
Kum-Mescid-i Azam Ktp., n.1939, Gazel ve rubailer, nestalik, tarihsiz,
207 varak.
Kum-Mescid-i Azam Ktp., n.3543, nestalik, tarihsiz, 164 varak.
Kum-Mescid-Azam Ktp., n.4089/3, Övülmüş güzel huylar ve ahlak
hakkında mesneviler, gazeller ve bir Sâkînâme mevcuttur. Muhtemelen
116 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
şiirler müellifin kendisinden, Nâsıru’l-Buharî, Nâsıru’l-Zahirî ve Uhdî
Kirmanî’den bahsetmektedir, nestalik, tarihsiz, 34 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.4731, Gazeller, kıtalar, mülemmalar ve bir
terci-bend, nüshanın başı, ortası ve sonunda kopukluklar vardır, nestalik,
tarihsiz, 186 varak.
Tahran-Meclis Ktp., 7828/1, nestalik, tarihsiz, 157 varak.
Tebriz-Millî Ktp., n.2815, nestalik, tarihsiz, 176 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.1291/1-f, tarihsiz.
Tahran-Danişgah Ktp., n.2016/15-f, tarihsiz.
Tahran-Danişgah Ktp., 6000/1, nestalik, tarihsiz, 9 sayfa.
Tahran-Meclis Ktp., 2663/1, nestalik, tarihsiz.
Tahran-Esedullah Hakpur Ktp., n.32, tarihsiz.
Tahran-Millî Ktp., n.25164, tarihsiz.
Tahran-Millî Ktp., n.16872, Pehlevî Kütüphanesinden intikal (Mecmua-i
Nevâzî), Müstensih: Ali bin Nasır, tarihsiz, 76 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.18701,Pehlevî Kütüphanesinden intikal (Mecmua-i
Nevâzî), tarihsiz, 175 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.27077, tarihsiz.
Kum-Maraşî Ktp., Numarasız-elif, nestalik, tarihsiz.
69. Divan-ı Kudsî, Kudsî Abbaskulu bin Mirza Muhammed
Sânî (h.13.yy), Arapça, Türkçe, Farsça (s.328)
Tebriz-Millî Ktp., n.2814, Türkçe, Arapça, Farsça kaside ve gazeller,
İrevan tavsifinde bir mesnevi, müellif hattı, nestalik, tarihsiz, 77 varak.
70. Divan-ı Kavsî Tebrizî, (h.11.yy), Türkçe (s.333)
Tahran-Melik Ktp., n.4621, Müstensih: Asker, nestalik, h.1083, 156
varak.
Tahran-Millî Ktp., n.833, nestalik, muhtemelen h.12.yy, 134 varak.
Tahran-Miftah Ktp., n.1150, nestalik, h.12.yy.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 117
Tahran-Melik Ktp., n.5604/1, nestalik, h.1117.
Tahran-Meclis Ktp., n.7082, Müstensih: Nizameddin Muhammed
bin Hacı Muhammed Salih Dehharkanî, nestalik, 10 Cemâziyelsânîh.1141,
177 varak.
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.15/88-2848/1, Kafiyelerin son hecesine
göre tertib edilmiş gazeller şair Ağa Hüseyin Hansarî’nin (1098) öğrencisidir.
Isfahanda yaşamıştır, Farsça ve Türkçe şiirler söylemiştir. Nesih,
tarihsiz, 16 varak.
71. Divan-ı Kişverî Dilmekânî, Kişverî Dilmekânî Nimetullah
(9.yy Hicrî), Farsça, Türkçe (s.337)
Tahran-Meclis Ktp., n.9162, Müellif hattı, nestalik, h.9.yy.
72. Divan-ı Gülşenî Berdeʿi, Gülşenî Berdeʿi İbrahim bin Muhammed
(h.830-940), Türkçe (s.347)
Tahran-Danişgah Ktp., n.6225/13-f, tarihsiz.
73. Divan-ı Gevherî Erdebilî, Farsça, Türkçe (s.348)
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.14/96-2646, Şairin Türkçe ve Farsça şiirlerinin
külliyatıdır. Gevherî mahlasıyla yazan şair h.13.yy’ın ikinci yarısı
ile h.14.yy’ın ilk yarısında yaşamıştır. Divan, gazeller ve kasidelerden
müştemildir. Şiirler İmamlar, Kacar şahları ve Cihangir Mirza medhinde
yazılmıştır. Müellif nüshasıdır, nestalik, h.1297-1281, 145 varak.
74. Divan-ı Lütfi, Lutfî Hirevî, Türkçe (s.350)
Tahran-Sipehsalar Ktp., n.174, nestalikiyi, h.1275, 61 sayfa.
Tahran-Danişgah Ktp., n.3270-f, nestalik, 13 Zilkâde 1275 Çarşamba.
75. Divan-ı Lal İrevanî, Ali bin Aka Mirza (h.1252-1325),
Türkçe (s.350)
Tahran-Meclis Ktp., n.13498/3, Türkçe mersiyeler, müellif hattı, kı-
rık nestalik, h.13.yy.
118 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
76. Divan-ı Mecnûn Merâgî, Rıza Kulı Mirza bin Melik Kasım
(h.14.yy), Türkçe, Farsça (s.361)
Tahran-Melik Ktp., n.5457/1, Kötü nestalik, h.14.yy.
Kum-Mescid-i Azam Ktp., n.1941/3, Şiirlerden mecmua, nestalik,
Zilkâde 1321, 30 varak.
77. Divan-ı Mahkar, Muhammed Tâkî (h.14.yy), Türkçe (s.365)
Kum-Merkez-i İhyâyî Ktp., n.1553, Müellif hattı, nestalik, tarihsiz,
361 sayfa.
Hoy-Namazî Ktp., n.797, tarihsiz, (Mirasu’l-İslamî-9.defter-76)
78. Divan-ı Mirasî, Mirza Abdullah, Türkçe (s.373)
Hoy-Namazî Ktp., n.795/1, Müellif hattı, nesih, h.14.yy, 39 varak
(1p-39), (Mirasu’l-İslamî-9. defter-74)
Kum-Merkez-i İhyâyî Ktp., n.1266/1, Müellif hattı, nestalik, tarihsiz,
116 sayfa.
79. Divan-ı Meragî, Meragî Ali Nâkî, Farsça, Türkçe (s.374)
Tahran-Meclis Ktp., n.8830/2, nestalik, h.13.yy, 13 varak (29b-42a).
80. Divan-ı Mesihî, Türkçe (s.378)
Isfahan-Sarımu’d-devle Ktp., (Kitaphane-i Ferheng-i Isfahan),
n.1057, Bu divanın nâzımı muhtemelen Piriştineli Mesihî (918 Hicrî)
veya Mesihi Şarkî olmalıdır. Gazellerinde mahlasını sadece Mesihî olarak
zikretmiştir. Şair 5.sayfada Ebu Muzaffer Sultan Bahadır Han, 7.
sayfada Şehzade Sultan Mahmut Hudabende ve 21.sayfada Ali Şir Nevâî
gibi büyüklerin isimlerini anmıştır, nestalik, h.12.yy, 220 sayfa.
81. Divan-ı Meşreb, Türkçe (s.383)
Meşhed-Razavî Ktp., n.11964, Şiirlerinde Meşreb veya Şah Meşreb
Divane mahlasını kullanmıştır, ancak Türkçe ve Farsça kaynaklarda
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 119
onunla ilgili bir bilgiye ulaşılamamıştır. Bu nüsha 4 defterden oluşur.
Mevlânâ’nın mesnevisinde olduğu gibi öğütler hikaye şeklinde söylenmiştir.
Hikayeler arasında gazeller vardır. Kırık nestalik karışık, h.1282,
336 varak.
Meşhed-Razavî Ktp., n.8794, 4. defterdir ve 13 kimyayı içerir, Padi-
şah Hace ibn-i Rahmetullâh, nestalik, 10 Rebîu’s-sânî1312, 364 varak.
82. Divan-ı Mollaî, Yusuf, Türkçe (s.389)
Tahran-Danişgah Ktp., 4337/1, Muhammed Taki, nestalik, h.1322,
24 varak (4r-28r)
83. Divan-ı Manzarî, Farsça, Türkçe (s.393)
Meşhed-Razavî Ktp., n.17368, Manzarî mahlasıyla yazan şair, Kacar
Şahı Nasıreddin Şah devresi şairlerindendir. Kaynaklarda onun hal şerhine
dair bilgiye rastlanmamıştır. Gazellerde imamların yaşadığı zorluklar,
aşure günü olayları onların dilinden anlatılmıştır. Az sayıda Türkçe
gazel vardır. Kasideler Nasıreddin Şah medhindedir, kötü nestalik,
h.14.yy, 188 varak.
84. Divan-ı Mevcî, Şeyhülislam Mevcî (h.12.yy.) Türkçe (s.399)
Tahran-Melik Ktp., n.5604/5, nestalik, h.1117.
85. Divan-ı Mevlâ Haydar, Türkçe (s.400)
Tahran-Meclis Ktp., n.13524/3, Haydar mahlasıyla birkaç gazel ve
bir mesnevi vardır, nestalik, tarihsiz, 4 varak (8p-22p).
86. Divan-ı Mîr Abdülfettah, Abdülfettah bin Ali Hüseyni
Meragî (-h.1250), Türkçe, Farsça (s.405)
Tahran-Millî Ktp., n.844, Müstensih: Mir Bahaeddin, kötü nestalik,
1313 Zilkâde, 127 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.17364, tarihsiz.
120 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
87. Divan-ı Nâbî Rohâvî, Nâbî Rohâvî Yusuf bin Abdullah (-
h.1124), Türkçe (s.406)6
Tahran-Meclis Ktp., n.18525, Nadir nüsha, tarihsiz.
88. Divan-ı Nebatî Karacadağî, Nebatî Karacadağî Ebu’l-Kasım
(h.1191-1262), Farsça, Türkçe (s.413)
Tahran-Danişgah Ktp., n.4335/1, Müstensih: Muhammed Rızayı Feraşbendî,
kırık nestalik, 22 Zilkâde 1201, 10 varak.
Tahran-Danişgah Ktp., n.2500, nestalik, h.13.yy, 52 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.1078, nestalik iyi, h.13.yy sonları ve h.14.yy’ın
başları, 216 varak.
Tebriz-Millî Ktp., n.2891, nestalik, tarihsiz, 148 varak.
89. Divan-ı Necatî (Nuh), Türkçe (s.414)
Tebriz-Millî Ktp., n.2707, nestalik, tarihsiz, 144 varak.
90. Divan-ı Necatî Rumî, Necatî Rumî İsa Beg (-h. 914), Türkçe
(s.414)
Kum-Feyziye Ktp., n.1991, Anadolu şairlerindendir ve adı İsadır.
h.914’te vefat etmiştir. Müstensih: Mirza Beg bin Şeyh İbrahim Nahcevânî,
nestalik, h.987, 58 varak.
91. Divan-ı Nedim Meşhedî-Külliyat-ı Nedim Meşhedî Zeki, (-
h.1163), Farsça, Türkçe (s.415)
Tahran-Meclis Ktp., n.1080, Farsça ve Türkçe muhammes kaside ve
gazeller, Farsça ve Türkçe küçük mesnevilerin ardından “Der Necef”
6
Bu nüshanın dışında Kum-Maraşî Kütüphanesinde 2558 numarada kayıtlı bir Nâbî
Divanı daha vardır, bu nüshanın özellikleri şöyledir: Yusuf bin Abdullah, Rohavî
Kostantinî Rumî, mütehallis be “Nâbî” (vefat tarihi: h.1124/m.1712), Osmanlı
Türkçesi. Nâbî Divanı’ndan bir bölüm olan bu nüsha Mecmuâtu’l-Letâyif ve Sandukatu’l-Maârif
adlı eserin içindedir.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 121
(85-127 varaklar) ve “Tesbih-i Kerbela” (127-200 varaklar) başlıklı iki
mesnevi yer alır. Bütün divan yaklaşık 9330 beyittir, nestalik, h.12.yy’ın
sonu, 208 varak.
92. Divan-ı Nesimî, Ebulfazl İbrahim Haşim, Türkçe (s.416)
Tahran-Danişgah Ktp., n.3230, nestalikTürk, tarihsiz, 110 varak.
93. Divan-ı Nesimî Şirazî, Nesimî Ammaddîn (h.771-820),
Türkçe, Farsça (s.416)
Tahran-Danişgah Ktp., n.780/6-f, nesih, h.852.
Tahran-Meclis Ktp., n.363-3, Müstensih: Sultan Muhammed, nestalik,
10 Muharrem 910.
Tahran-Meclis Ktp., n.363-2, Müstensih: Sultan Muhammed, nestalik,
10 Muharrem 910.
Tahran-Danişgah Ktp., n.4230/2-f, h.910.
Tahran-Danişgah Ktp., n.4230/3-f, h.910.
Tahran-Meclis Ktp., 8641, Müstensih: Emir İbrahim bin Mevlânâ
Şeyh İbrahim bin Mevlânâ Alaaddîn Servî, nestalik, Şaban ayının başı
942, 140 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.1/69 mayerî, şiirler, nestalik hafî, h.957.
Tahran-Danişgah Ktp., n.5386/2, Hece tertibine göre gazel ve mesneviler,
rubai ve terci-bendler, hoş nestalik, h.10. veya 11.yy, 79 varak.
Kum-Ebulfazl Hâfızıyan Ktp., n.22, Elif harfinden ye harfine gazeller,
Nesimî’nin şiirlerinden diğerleri, h.11.yy, 86 varak.
Kum-Maraşî Ktp., n.12680/14, 12 bendde terci-bend, her bend yaklaşık
28 beyit, nestalik küçük, h.11.yy’ın sonları, 2 varak (133-134).
Tahran-Meclis Ktp., n.8971/10, şiirler, nestalik, h.11.yy, 2 varak
(57b-59b).
Tahran-Danişgah Ktp., n.4695/1, nestalik, h.1087.
Tahran-Danişgah Ktp., n.4695/4, Türkçe, nestalik, h.1087.
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.1/75-75, nestalik, h.12.yy, 73 varak.
122 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Kum-Darülhadis Ktp., n.318, nestalik, h.12.yy, 87 varak.
Tahran-Millî Ktp., n.2336, Türkçe, nestalik, muhtemelen h.12.yy, 84
varak.
Tahran-Millî Ktp., n.18098, Pehlevî kütüphanesi Mecmua-i
Nevâzî’den intikal, Eyüp İsmail, h.1101.
Tahran-Meclis Ktp., n.8841/37, Terci-bend, Müstensih: Mir
Cemâleddin Muhammed Hasanî, nestalik, h.1115, 2 sayfa (489-490).
Tahran-Edebiyat Ktp., n.249/1-Hikmet, Müstensih: Ebu Türab bin
Ebu’l-Kasım Hüseynî el-Masî, nestalik, h.1200.
Tahran-Nurbahş Ktp., n.841, Bir mesnevinin ardından elifba tertibine
göre gazel ve kasideler yer alır, nestalik, h.13.yy, 88 varak.
Tahran-Meclis Ktp., n.14311/1, Hece tertibine göre gazeller, Müstensih:
Sohrab bin Hacıyullah Kerem Senendecî, nestalik, 20 Cemaziyelsânî
1253 Çarşamba, 62 varak (1p-63p).
Tahran-Miftah Ktp., n.671, nestalik, h.14.yy.
Tahran-Danişgah Ktp., n.4143-f, tarihsiz.
Tahran-Danişgah Ktp., n.4144-f, tarihsiz.
Tahran-Meclis Ktp., n.1331/2, Divandan seçmeler, nestalik, tarihsiz,
Tebriz-Millî Ktp., n.2662, Mukaddime başlığı altında bir mukaddime
ve mesneviden sonra kaside, gazel ve rubailer gelir, nesih, tarihsiz,
253 varak.
Tahran-Miftah Ktp., n.1308/5, diğer Farsça şiirler, nestalik, tarihsiz.
Tahran-Meclis Ktp., n.17755-z, şiirler, tarihsiz.
94. Divan-ı Neşe, Abdürrezzak Cihanşah Türkemen (-h.1188?),
Farsça, Türkçe (s.417)
Tahran-Danişgah Ktp., n.3946, Hece tertibine göre gazel, rubai ve
kıtalar, 2 Türkçe kaside, 1159 ve 1161’i gösteren iki tarih maddesi, Türk-
çe gazel, Farsça ve Türkçe ferd, Farsça kıta ve rubai, Müstensih: Abbas
Kulı Nâsıru’ş-Şuarâ ibn-i Şir Muhammed Han Muavin Hazreti Halhalî
Erdebilî, kırık nestalik, 28 safer 1246, 88 varak.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 123
Tebriz-Millî Ktp., n.2626, nestalik, tarihsiz, 108 varak.
95. Divan-ı Neşet Tebrizî, Neşet Meşhedî Abdürrezzak (1180?),
Farsça, Türkçe (s.417)
Tahran-Meclis Ktp., n.14112, Farsça şiirler ve birkaç Türkçe mesnevi
vardır. Gazeller hece tertibine göre yazılmıştır, Müstensih: Mirza Muhammed
Ali Münşî Isfahanî, kırık nestalik, h.1164, 66 varak.
96. Divan-ı Nizamî Konevî, (h.9.yy), Türkçe (s.423)
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.5/199-909, Abdal Rumî, Kitab-ı Bustân-ı
Hıyal kitabının müellifidir, kitap basılmıştır, nestalik, h.10.yy, 50 varak.
97. Divan-ı Nihanî, Türkçe (s.429)
Tahran-Danişgah Ktp., 3323/4, Nihanî mahlaslı yedi gazel vardır,
çoğu münacaattır. Müstensih: Mustafa bin Sıddık bin Molla İbrahim bin
Molla Osman Vânî, nestalik, tarihsiz.
98. Divan-ı Niyazi Mısrî, Muhammed Niyazi Mısrî (-h.1105),
Türkçe (s.435)
Tebriz-Millî Ktp., n.2620, Nesih, h.1177, 38 varak.
99. Divan-ı Vâlî, Türkçe, Farsça (s.439)
Tahran-Meclis Ktp., n.152/2-firuz, Vâlî mahlasıyla yazan şair
h.11.yy’da, II.Şah Abbas ve Şah Safi zamanında yaşamıştır. (Divanda Şah
Abbas’ın cülusu ve Şah Safi’nin vefatı için yazılmış birkaç tarih maddesi
vardır) Horasanlıdır (Divanda birkaç yerde Şahın Kandhar’dan Horasan’a
gelişini anlatır). Sâkinâmede “gacak” isimli bir Horasan sazının adı
geçer. Şah Abbas’ın cülûsu ve Şah Safi’nin ölümünü bildiren tarih kıtalarından
sonra Şah Safi’nin Erivan savaşında Osmanlı hükümdarını mağ-
lup etmesini bildiren bir tarih beyti, üç çocuğunun (Bû Serab, Zeynelabidin,
Haydar) doğumu hakkında üç tarih kıtası gelir. Şairin kardeşinin
adı da Haydar’dır. Bundan sonra Şah Safi’nin fethiyle ilgili bir tarih kıtası
vardır. Daha sonra Cemalî ve Kemalî adlı iki Kirmanlı şahsın vefatla-
124 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
rına düşülmüş tarih kıtaları gelir. Bu divanda kasideler, gazeller, rubailer,
bir mesnevi, uzun bir sâkinâme ve büyüklerin övgüsünde kasideler
vardır. Kasideler Hz. Muhammedsav ve Hz. Alira ve imamlar övgüsündedir.
Gazeller elifba tertibine göredir. nestalik, h.11.yy, 247 sayfa(33-
280).
100. Divan-ı Vahid, Türkçe7
(s.441)
Tahran-Hâfız Ferman Fermâiyan Ktp., numarasız/54, Vahid’in
Türkçe şiirleri vardır, tarihsiz.
101. Divan-ı Veledî (Manzume-i Veledî), Osman Veledî,
Türkçe lügat (s.446)
Kum-Gulpâyegânî Ktp., n.9/149-1599/2, Farsça kelimelerin Türkçe
manalarını veren manzum bir lugattir, Türk dili öğrenen çocuklar için
tanzim edilmiştir, h.992’de tamamlanmıştır. Bu manzume Nisabu’lSıbyan
üslûbuyla söylenmiştir. Nesih, tarihsiz, 11 varak.
102. Divan-ı Hâdî, Türkçe, Farsça (s.449)
Tahran-Meclis Ktp., n.13437, Gazeller, kasideler ve hikemî bir mesneviden
ibaret şiir külliyatıdır. Hâdî mahlaslı şairin bu şiirleri Farsçadır.
131.varak. “p” sayfasında aynı mahlasla söylenmiş iki Türkçe gazel
mevcuttur. Sayfa 110’da mersiye konulu bir gazelde ve Aga Sadık Mazenderanî’nin
vefatı için söylediği tarih maddesinde “Şebâb” mahlasını
kullanmıştır.
"محو جمال دوست ز دنیا شباب رفت // این صبح صادق از اثر آفتاب رفت"
nestalik, tarihsiz, 108 varak.
103. Divan-ı Hidayet, Türkçe (s.451)
Tahran-Melik Ktp., n.5629, nestalik, h.11.yy, 91 varak.

7
Tebriz-Millî Ktp. 2647 numarada kayıtlı bir Vâhid Divanı daha vardır.
İran Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Divanların Kısa Künyesi ● 125
104. Divan-ı Himmetî Engüranî, Türkçe (s.454)
Tahran-Danişgah Ktp., n.4532/1, Müstensih: Allahverdi Peser-i
Sohrab Karazeminî(?) Karakoyunlu, nestalik, h.1290, 191 varak (4-195).
105. Divan-ı Heydeci Zincanî, Heydeci Zincanî, Molla Muhammed
bin Masumali (hş.1232?-1306) Türkçe, Arapça
(s.454)
Meşhed-Razavî Ktp., n.8755, Müstensih: Ali Asgar Fahimî Ebherî,
nesih ve nestalik, 1359 Zilhicce, 140 varak.
106. Divan-ı Yahya, Yahya Efendi, Türkçe (s.455)
Kum-Maraşî Ktp., n.6256, Müstensih: Rıza Ali Çelebi, nestalik, tarihsiz,
67 varak.
107. Divan-ı Yahya, Türkçe (s.455)
Tahran-Melik Ktp., n.4718/2, Yahya mahlaslı şairlerden, elifba tertibiyle
gazeller, sâkînâme, kıtalar ve müfredatlar, nestalik Türkî, h.13.yy,
36 varak (119p-155r).
108. Divan-ı Yahya, Türkçe, Farsça (s.455)
Tahran-Danişgah Ktp., n.2965/1, Sultan I.Osman devri şairlerindendir.
Türkçe gazel ve kasideler mevcuttur:
Başı:
بھ نام خداوند افلاک و خاک / برازنده گوی چوگان تاک // نگارنده قبھ آبگون / حباب
آور ساغر سرنگون //
جلابخش آیینھ جان و دل / لطافت ده طینت آب و گل
Bundan sonra 38p’ye kadar Atâyî ve Celâyî’nin şiirleri vardır. Nev’î
Efendi’nin “Gül-i Sad-berg” inden Türkçe bir beyit vardır(39r). Bundan
sonra mensur bir Türkçe bend, Yahya’nın Türkçe şiirleri, Farsça
sâkînâmenin bir kısmı, Fehimâ ve Nefi’nin Türkçe şiirleri gelir. (72p)
nestalik Türkî, h.11.yy, 33 varak (2p-35p).
126 ● DİVAN EDEBİYATI ARAŞTIRMALARI DERGİSİ
Kaynaklar
Aydın, Şadi (2008), İran Kütüphaneleri Türkçe Yazmalar Kataloğu, İstanbul:
Timaş Yayınları.
Çınarcı, Mehmet Nurî (2009), “Tebriz Millî Kütüphanesinde Bulunan Türkçe
El Yazmalarına Ek”, The Journal of Academic Social Science Studies, Volume
2 Issue 2, p. 61-72. http://www.jasstudies.com/Makaleler
/1482614677_Mehmet%20Nuri%20%C3%87%C4%B1narc%C4%B1_
51-62.pdf
Dereyâtî, Mustafa (2010), Fihritsvâre-i Destneveşthâ-yı İran (DENA) (Short
Catalogue of İranian Manuscripts), V.5, Tahran: Kitabhâne, Müze ve
Merkez-i Esnâd-ı Meclis-i Şûrâ-yı İslâmî Yayınları.
Emînî, Muhammed Hüseyin (2007), Âgâznâme (Fihrist-i Âgâz-ı Nüshahâ-yı
Hattî), 4.Cilt, Kum: Âyetullah Maraşî Necefî Kütüphanesi Yayınları.
Muttakî, Hüseyin (2002), Fihrist-i Nushahâ-yı Hatt-ı Türkî Kitaphane-i Bozorg
Hazreti Ayetullâh el-Uzma Mar‘aşî Necefî, Cild-i Evvel, Kum: Âyetullah
Maraşî Necefî Kütüphanesi Yayınları.
Sıddık, Hüseyin Muhammed (1389), Divan-ı Eşar-ı Türki, Garibî Tebrizî,
Tezkire-i Mecalis-i Şuârâ-yı Rum, Tebriz: Neşriyât-ı Ahter.
Togan, Zeki Velîdî (1959-1960), “Londra ve Tahran’daki İslamî Yazmalardan
Bazılarına Dair”, İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, C.3, Cüz: 1-2,
s.133-160, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.

Konular