Farsça'da İsimden Sıfat Yapan Ekler
Eski Türkçe'de kullanılan ve Farsça'da isimden sıfat yapmaya yarayan ekler aşağıdaki gibidir :
Ön Ekler
Olumsuzluk Ekleri
نا (na-) : ناپاك (nâ-pâk:pak olmayan, temiz olmayan)
بى (bî-) : بى چاره (bî-çare:çaresiz)
-li, -lı , ile Anlamı Veren Ekler
ب (be-) : بنام (be-nâm : namlı)
با (bâ-) : با كمال (be-kemâl:kamâl ile)
تا (tâ-) : ..kadar anlamı verir. Genellikle be- eki ile birlikte kullanılır. تابسحر (tâ-be-seher:sabaha kadar)
بر (ber-) : üzere,üzeri anlamı katar. بركمال (ber-kemâl - kemâl üzere olan)
هم (hem-) : Yakınlık, beraberlik anlamı verir. هم جنس (hem-cins:aynı cins)
Son Ekler
Aidiyet Veren Ekler
ان (-ân) : آبادان (âbâdân:abad olan, bayındır olan)
ی (-î) : استانبولى (İstanbulî : İstanbullu)
ين (în) : Hangi maddeden yapıldığını belirtir veya zaman ifadelerini sıfat yapar veya -li, -lı görevini gören sıfat yapar. زرين (zerr-în: altın-dan) , ديرين (dîrîn:eski,uzak) , نازنين (nâzenîn:nazlı)
-li,-lı Anlamı Veren Ekler
کين (-gîn) : غمکين (gamgîn:gamlı)
مند (-mend) : دردمند (derd-medn :dertli)
ناك (-nâk) : دردناك (derd-nâk : dertli)
وار (-vâr) : اميدوار (ümitvâr : ümitli)
ور (-ver) : هنرور (hüner-ver:hünerli)
ونمد (-umend) برونمد (ber-ûmend:verimli)
ن(-in) : چركن (çirk-in:kirli)
مان (-mân) : شادمان (şad-mân : sevinçli)
ير (-îr) : دلير (dil-îr : yürekli)
ر (-yâr) : eden, yapan anlamı verir. بختيار (bahtyâr : bahtiyar, bahtlı olan)
رو (-ûr) : Olan, yapan gibi bir alam verir. رنجور (renc-ûr:hasta)
آكين (-âgîn) : Olan anlamı verir. شرم آكين (şerm-âgîn : utangaç)
Eden, Edici, -Li, -Lı Anlamı Veren Ekler
كار (-kâr) : هيله كار (hilekâr)
گار (-gâr) : يادگار (yadgâr : hatırlatıcı - hâtıra)
گر (-ger) : افسونگر (efsunger:efsun (büyü) yapan,büyücü)
Benzerlik Görevi Gören Ekler
آسا (-âsâ) : جنت آسا (cennet-âsâ:cennet gibi)
مانند (-mânend) : ديو مانند (dîv-mânend:dev gibi)
سان (-sân) : پرىسان (perî-sân : peri gibi)
سار (-sâr) : پرىسار (perî-sâr:peri gibi)
وار (-vâr) : ديووار (dîv-vâr :dev gibi)
وش (-veş) : بلبل وش (bülbül-veş : bülbül gibi)
Renk Belirten Ekler
كون (-gûn) : كلكون (gülgûn : gül renkli)
فام (-fâm ) : كلفام (gülfâm : gül renkli)
ی(î) : خاكى (hâkî : toprak rengi)
٥ (-e) : زرده (zerd-e:yumurta sarısı)
Liyâkat (Layıklık,Yakışırlık, Uygunluk) Ekleri
وار (-vâr) : شاهوار (şahvâr : şaha yakışır, şah gibi)
آنه (-âne) : شاهانه (şah-âne : şaha yakışır)
Ön Ekler
Olumsuzluk Ekleri
نا (na-) : ناپاك (nâ-pâk:pak olmayan, temiz olmayan)
بى (bî-) : بى چاره (bî-çare:çaresiz)
-li, -lı , ile Anlamı Veren Ekler
ب (be-) : بنام (be-nâm : namlı)
با (bâ-) : با كمال (be-kemâl:kamâl ile)
تا (tâ-) : ..kadar anlamı verir. Genellikle be- eki ile birlikte kullanılır. تابسحر (tâ-be-seher:sabaha kadar)
بر (ber-) : üzere,üzeri anlamı katar. بركمال (ber-kemâl - kemâl üzere olan)
هم (hem-) : Yakınlık, beraberlik anlamı verir. هم جنس (hem-cins:aynı cins)
Son Ekler
Aidiyet Veren Ekler
ان (-ân) : آبادان (âbâdân:abad olan, bayındır olan)
ی (-î) : استانبولى (İstanbulî : İstanbullu)
ين (în) : Hangi maddeden yapıldığını belirtir veya zaman ifadelerini sıfat yapar veya -li, -lı görevini gören sıfat yapar. زرين (zerr-în: altın-dan) , ديرين (dîrîn:eski,uzak) , نازنين (nâzenîn:nazlı)
-li,-lı Anlamı Veren Ekler
کين (-gîn) : غمکين (gamgîn:gamlı)
مند (-mend) : دردمند (derd-medn :dertli)
ناك (-nâk) : دردناك (derd-nâk : dertli)
وار (-vâr) : اميدوار (ümitvâr : ümitli)
ور (-ver) : هنرور (hüner-ver:hünerli)
ونمد (-umend) برونمد (ber-ûmend:verimli)
ن(-in) : چركن (çirk-in:kirli)
مان (-mân) : شادمان (şad-mân : sevinçli)
ير (-îr) : دلير (dil-îr : yürekli)
ر (-yâr) : eden, yapan anlamı verir. بختيار (bahtyâr : bahtiyar, bahtlı olan)
رو (-ûr) : Olan, yapan gibi bir alam verir. رنجور (renc-ûr:hasta)
آكين (-âgîn) : Olan anlamı verir. شرم آكين (şerm-âgîn : utangaç)
Eden, Edici, -Li, -Lı Anlamı Veren Ekler
كار (-kâr) : هيله كار (hilekâr)
گار (-gâr) : يادگار (yadgâr : hatırlatıcı - hâtıra)
گر (-ger) : افسونگر (efsunger:efsun (büyü) yapan,büyücü)
Benzerlik Görevi Gören Ekler
آسا (-âsâ) : جنت آسا (cennet-âsâ:cennet gibi)
مانند (-mânend) : ديو مانند (dîv-mânend:dev gibi)
سان (-sân) : پرىسان (perî-sân : peri gibi)
سار (-sâr) : پرىسار (perî-sâr:peri gibi)
وار (-vâr) : ديووار (dîv-vâr :dev gibi)
وش (-veş) : بلبل وش (bülbül-veş : bülbül gibi)
Renk Belirten Ekler
كون (-gûn) : كلكون (gülgûn : gül renkli)
فام (-fâm ) : كلفام (gülfâm : gül renkli)
ی(î) : خاكى (hâkî : toprak rengi)
٥ (-e) : زرده (zerd-e:yumurta sarısı)
Liyâkat (Layıklık,Yakışırlık, Uygunluk) Ekleri
وار (-vâr) : شاهوار (şahvâr : şaha yakışır, şah gibi)
آنه (-âne) : شاهانه (şah-âne : şaha yakışır)
Konular
- PARS DERGİSİ
- ŞU’ARÂ HOCASI MÂDER-ZÂD BİR ŞÂİR: ZÂTÎ
- KLÂSİK TÜRK EDEBİYATINDA ŞEM’Ü PERVÂNELER VE LÂMİ’Î ÇELEBÎ’NİN ŞEM’Ü PERVÂNE MESNEVİSİ
- FARS EDEBİYATINDA METAFİZİK YOLCULUKLAR
- شاعران فارسی سرای وفارسینويس ارزرومی
- تعلیم وتربیت ازمنظر سعدی
- توازن موسیقايی غزلهای سعدی
- YAŞAR KEMAL’İN İNCE MEMED ROMANI İLE SADIK ÇUBEK’İN TENGSİR ADLI ROMANININ KARŞILAŞTIRMASI
- YAVUZ SULTAN SELİM’İN DÎVÂNINDA OLMAYAN FARSÇA ŞİİRLERİ
- KÜÇÜKASYA’DA İSLAMİYET (DER İSLAM IN KLEIN ASIEN)
- ERKEN DÖNEM FARSÇA MESNEVİLERDE BEZM - IYRD.
- RÛDEKÎ-Yİ SEMERKANDÎ (Ö. 329/940)
- NAZÎRÎZÂDE EMÎN’İN ŞEYHÜLİSLÂM FEYZULLAH EFENDİ’YE FARSÇA METHİYELERİ
- HAYRETÎ DİVANINDA GEÇEN “GAM” KELİMELERİNİN TASARIMLARI
- BÂBÂ TÂHİR-İ HEMEDÂNÎ DİVANININ MEHDÎ-İ HAMÎDÎ NÜSHASINDA GEÇEN DOBEYTÎLERİ VE TÜRKÇE TERCÜMESİ
- EŞREFOĞLU RÛMÎ’NİN GAZELLERİNDE NASİHAT VE NEFİS MUHASEBESİ
- HÂB-I HAYÂL, AYINTABLI HÜSNÜ
- شاعران فارسیسرای و فارسینويس ارزرومی*
- مسئلة »مضمون« در شعر کودکان و نوجوانان
- مأخذ اصلی تمثیل خورندگان پیلبچهدرمثنوی
- وگرايی درهنر ايران
- NEF’Î’NİN TUHFETU’L-UŞŞÂK ADLI FARSÇA KASİDESİ
- ERKEN DÖNEM FARSÇA MESNEVİLERDE BEZM - IIYRD.
- DAKİKÎ-Yİ TUSÎ (Ö. 366/976)
- ÂRİF ÇELEBİ’NİN FARSÇA KASİDESİ VE TÜRKÇE ÇEVİRİSİ
- SÂİB-İ TEBRİZÎ’NİN ŞİİRLERİNDE GEÇEN “HÂB-I BAHÂR” TAMLAMASI ÜZERİNE
- ROMEN DİLİNDE KULLANILAN FARSÇA KELİMELER
- سینمای ایران
- آداب حرب مغول درتاریخ جهانگشای جوینی
- بررسی تطبیقی ضرب المثل های ترکی سنقر با ضرب المثل های زبان فارسی