درس سى ام (Ders-i Sîom)



***Dil Bilgisi***

*Duâ Kipi (فعل دعا)

Bir olayın ya da durumun gerçekleşmesi arzusuyla kullanılan duâ cümlelerinde kullanılan bu kipin Klasik Farsça'da kullanılan (Modern Farsça'da az kullanılan) şekli, çekimi istenilen mastarın geniş zaman gövdesine duâ yapısını oluşturan اد (âd) ekinin ilave edilmesiyle oluşturulur.

Örnekler:

كردن (kerden - yapmak) fiilinin geniş zaman gövdesi كن kon 'dur.

كن + اد : كناد konâd: yapsın!

مردن (morden - ölmek) fiilinin geniş zaman gövdesi مير mîr 'dir.

مير + اد : ميراد mîrâd: ölsün!

زيستن (zîsten - yaşamak) fiilinin geniş zaman gövdesi زي zî 'dir.

زي + اد : زياد ziyâd: yaşasın!

دادن (dâden - vermek) fiilinin geniş zaman gövdesi ده deh 'dir.

ده + اد : دهاد dehâd: versin!

آمرزيدن (âmurzîden - bağışlamak, affetmek eski deyimle yarlıgamak) fiilinin geniş zaman gövdesi آمرز âmurz 'dur.

آمرز + اد : آمرزاد âmurzâd: bağışlasın/affetsin!

Örnek cümleler:

خداوند متعال شمارا آمرزاد (Hodâvend-i Müteâl şomâ-râ âmurzâd! - Yüce Tanrı sizleri bağışlasın!)

خدا مزد تو دهاد (Hodâ mozd-i tô dehâd - Tanrı ücretini/karşılığını (mükâfâtını) versin!)

دير زياد آن بزرگوار خداوندا (Dîr ziyâd ân bozorgvâr Hodâvendâ! - Çok (uzun) yaşasın o büyük (zât), ey Tanrım!)

* Modern Farsça'da ise bu kip daha çok muzari-yi iltizâmî* denilen istek kipi-şimdiki zaman kipiyle ifade edilir. Aşağıdaki cümlelerde olduğu gibi:

خدا بيامرزد (Hodâ beyâmurzed!- Tanrı bağışlasın/affetsin!)

هميشه موفق و تندرست و شاد باشيد (Hemîşe muvaffak ve ten-durust ve şâd bâşîd! - Daimâ başarılı, sağlıklı ve mutlu olunuz!)

مردى خوبى بود خدا رحمت كند (Merdî hobî bûd; Hodâ rahmet koned - İyi bir adamdı; Tanrı rahmet eylesin!)


***Kelime Hazinesi***

درودگر (dorûd) tahta, sopa, ağaç
درودگر (dorûdger) marangoz; mobilyacı
بار (bâr) yük; defa, kez
باربر (bârber) yük taşıyan/götüren, hammal
درست (dorost) doğru, dürüst; sağlam; tam
درشت (doroşt) sert; kaba, iri; engebeli
تندرستي (ten-dorostî) sağlık
کشتي (koştî) güreş
کشتي گير (koştî-gîr) güreş tutan, güreşçi; pehlivan
پهلوان (pehlevân) yiğit, kahraman, şampiyon
بندر (bender) liman, liman şehri
بادبادک (bâdbâdek) uçurtma
داوطلب (dâv-taleb) istekli, gönüllü
گذرنامه (gozernâme) pasaport
گرو (girov) ipotek, rehin
آبزی (âbzî) suda yaşayan (canlılar)
آبستن (âbisten) gebe, hamile
آبشار (âbşâr) şelale, çağlayan
آغاز (âğâz) başlangıç
روغن (rovğen/revğen) yağ
ملخ (meleh) çekirge

***Hikmet Damlaları***


1- اجل که آمد در نمی زند

(Ecel ki âmed der ne-mî zened..)

Ecel geldi mi kapıyı çalmaz.

2- ارث خرس به كفتار مى رسد

(İrs-i hırs be keftâr mî resed.)

Ayının mirası sırtlana ulaşır.

3- ماه زير ابر پنهان نمى ماند

(Mâh zîr-i ebr pinhân ne-mî mâned.)

Ay, bulutun altında (arkasında) gizli/saklı kalmaz.