Prof.Dr. Adnan KARAISMAILOGLU
DOGU EDEBİYATLARINDA SEVGİ, HOŞGÖRÜ VE İNSAN HAKLARI*
Doğu Edebiyatı çerçevesinde "Sevgi, hoşgörü ve insan hakları
konusunu ele alırken öncelikle iki noktaya temas etmek gerekiyor. Birincisi,
"Doğu Edebiyatı" tabirinin kapsamıdır. 14 asır öncesinden itibaren
dini İslam olan milletlerin Kuzey Afrika ve Arap Yarımadasıından Hindistan'a;
Saraybosna'dan Doğu Türkistan'a uzanan ülkelerde oluşturdukları
edebiyat, doğu edebiyatıdır. Ecdadımızın bütün bu bölgelerdeki
siyasi egemenliğinin asırlar boyu sürmüş olması, özellikle "Eski Türk
Ed ebiyatı" diye isimlendirilen klasik edebiyatımızın da bu isimlendirme
içerisinde yer almasını gerektirmiştir. Dolayısıyla bu edebiyat çok zengin
olan ve çeşitlilik arzeden bir muhtevaya sahiptir.
İkinci husus ise "sevgi 11 kelimesinin dostluk, muhabbet ve aşk gibi;
"hoşgörü"nün şefkat, merhamet, affetme ve mazur görme gibi; "insan hakları"nın
ise hukuk, adalet, eşitlik ve benzeri ilave mefhumlarla ilişkili olması hatta
bunları kuşatmasıdır. Bütün bu hususlar ise geleneksel kültürümüzün, doğu