Mustafa AKSOY•
XVI. Yüzyıl Şuarâ Tezkireleri ile Necâtî’nin Şiirlerine Göre Anadolu Türk Edebî Dilinin Gelişiminde Deyim ve Atasözü Kullanımı
SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi
Sosyal Bilimler Dergisi
Aralık 2007, Sayı:16, ss.141-162.
ÖZET
XIII. yüzyılda bir yazı ve edebiyat dili olarak Orta Asya Türk yazı ve edebiyat
dilinden ayrılan Oğuzca, Azerbaycan ve Anadolu’da yeni bir yazı ve edebiyat dili olarak
gelişmiştir. Anadolu’da Türkçe’nin bir edebî dil olması XVI. yüzyıl tezkirecilerinin
değerlendirmelerine göre iki yüz yıllık bir süreç içinde gerçekleşmiştir. Anadolu’daki
edebî dilin oluşumunda etkili olan şairler Türkçe’nin imkânlarını kullanırlarken özellikle
şiir dilinde yoğun bir şekilde deyim ve atasözlerinden yararlanmışlardır. Şuarâ tezkiresi
yazarlarına göre Anadolu Türk şiirinin en büyük kurucu üstadı olarak kabul edilen Necâtî
şiirde deyim ve atasözü kullanımındaki ustalığıyla da dikkat çekmiş ve takdir kazanmıştır.
Anadolu şairleri deyim ve atasözlerini şiir dilinde kendi amaçlarına uygun bir şekilde yeni
düzenlemelerle kullanmışlardır.
Anahtar kelimeler: Anadolu Türk edebî dili, deyim, atasözü, Necâtî