Hayreddin KIZIL
ZURVANİZM’İN KURULUŞU VE SASANİLER DÖNEMİNDEKİ ETKİLERİ
295
Öz
Bu makalede Antik İran’da bir dönem zaman tanrısı olarak kabul edilmiş Zurvan
incelenmiştir. Düalizme karşı geliştirilmiş Zurvanizm’de, Zurvan, Ahura Mazda ve
Ehrimen’in yaratıcısı olarak kabul edilmiştir. Çalışmamızda Zurvan’ın tarihi, Zurvanist
düşüncenin ortaya çıkışı ve Sasaniler dönemindeki etkisi araştırılmıştır. Sasaniler’in tarihten
silinmesinden sonra Zurvanist düşünce zayıflamasına rağmen ileriki dönemlerde
yazılmış Zadsparam ile Ulema-yı İslam gibi kitaplarda bu görüşler tekrar işlenmiştir.
Makalenin sonunda Zurvan’ın Ahura Mazda ve Ehrimen’i yaratmasını konu edinen mitos
da incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Zurvan, Sasaniler, Ahura Mazda, Ehrimen, Zurvanizm
Foundatıon of Zurvanism and its Effects in Sassanids Period
Abstracts
In this article, Zurvan, who was regarded as the god of time in Ancient Iran for some
period, is studied. In Zurvanism, which was developed against dualism, Zurvan was
MECÛSÎ DÜNYA GÖRÜŞÜNDE İNSANIN KONUMU
DÜSBED, YIL-7, S.13 Nisan 2015
Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi
(DÜSBED) ISSN : 1308-6219
Nisan 2015
YIL-7 S.13
Öz
Din, insan hayatının her anını kuşatmakta ve onun evreni algılama şeklini belirlemektedir.
Farklı tanrı anlayışlarına sahip olmalarına rağmen dinlerin en etkili unsuru yine onların sahip olduğu
tanrı anlayışıdır. Bu durum bütün dinler için geçerlidir. Binlerce yıl içerisinde kuruluşunu
tamamlamış olan Mecûsîlik, çift kutuplu bir tanrı anlayışına sahiptir. Zerdüşt döneminde monoteist
bir eğilim gösteren bu din, Zerdüşt sonrası dönemde düalist bir biçime dönüşmüştür. Çift tanrılı bir
dünya görüşünü savunması Mecûsîliğin insana verdiği konumu da etkilemiştir. Mecûsî inanç
sisteminde insan, Ahura Mazda ve yardımcılarının yanında yer alarak kötülüğe karşı, Ehrimen ve
yardımcılarına karşı, mücadele etmekle yükümlüdür. Bu dine göre insan hangi tarafta yer alacağına
kendi özgür iradesiyle karar vermektedir.